Maglev

Maglev - rus yoki, boshqa slavyan xalqlariga mansub kimsaning familiyasi emas, balki poyezdning nomi! Maglev - havoda muallaq harakatlanuvchi poyezd. Bu jumlalarni o'qib ko'zlaringizga ishonmagandirsiz? Ishonavering bu uzoq kelajak haqidagi fantastika emas, balki aynan bugungi kunimiz!

Keling avval uning nomini tahlil qilsak: u ikkita so'z "Magnit" va "Levitatsiya" so'zlarining bosh bo'g'inlarining o'zaro birlashtirlishdan yasalgan atama.Poyezdning nomi, uning qanday tamoyil asosida harakatlanishini ifodalamoqda. Magnit levitatsiyasi - magnit maydoni ta'sirida, tortish kuchining yengib, havoda muallaq turish hodisasidir. Bunda magnit maydoni kuchi, yerning tortish kuchi va jismning og'irlik kuchini o'zaro muvozanatlashdi natijasida, jism yerga tushib ketmasdan, boshqacha aytganda, yer sirtiga teginmasdan havoda osilib muallaq turushi mumkin bo'ladi.Buni fizika tilida "magnit yostiqchasi" ham deyiladi. Ana shu ajoyib fizik hodisani esa poyezdlar harakatiga tadbiq etish orqali, an'anaviy g'ildirakli va sershovqin poyezdlarni, o'ta yuqori tezlikka ega, shovqinsiz poyezdlar bilan almashtirish mumkin.

Elektrodinamika

Erstedning kashfiyotidan keyinroq, fiziklarda, o'tkazgichdan elektr toki o'tganida u magnitga aylanib qoladi degan tasavvur paydo bo'ldi. Bunday tushuntirishni Arago hamda Bio tomonidan qabul qilingan edi.

Bio 1820-yilda quyidagicha taklif kiritdi: "To'g'ri chiziq bo'ylab harakatlanayotgan tok, magnit molekulasiga ta'sir ko'rsatganida, bu ta'sir kuchining tabiati, o'tkazgich yoniga ma'lum yo'nalishda qo'yilgan magnitlangan strelkaga bo'lgan ta'sir kabi, volt toki yo'nalishiga nisbatan doimiy bo'ladi ".

Bio va uning tarafdori bo'lgan boshqa fiziklar, elementar magnitlarning o'zaro ta'sirlashuvining elektrodinamik xususiyatlarini tushuntirishda, tok o'tayotgan har qanday o'tkazgich magnit trubkasiga aylanib qoladi degan yanglish fikrni ilgari surganlar.

Tamomila boshqacha taklifni Amper tavsiya qildi... Keling avval uning tarjimai-holi bilan tanishib olamiz:

Andre-Mari Amper (1775-1836) Lion yaqinidagi otasiga qarashli, katta bo'lmagan Polemye yer-mulkida tavallud topdi. Amperning iste'dodi ancha erta namoyon bo'la boshlagan. U hali maktabga bormay turib ham o'qish va arifmetikani mustaqil o'zlashtirib olgan ekan. U otasining kutubxonasida nimaiki topsa, bir boshdan o'qib chiqavergan. 14 yoshida esa "Farang ensiklopediyasi"ning barcha 28 jildini o'qib bo'lgan. Amper fizika va kimyo fanlariga alohida qiziqish bilan yondoshgan. Lekin aynan shu fanlarga oid kitoblar otasining kutubxonasida mavjud emas edi. Shu sababli Andre Amper Lion kollejining kutubxonasiga borib, o'sha yerda buyuk fizik va matematiklarning asarlarini mutolaa qilishga kirishdi. Bo'lajak olimning tengsiz iqtidoridan shu narsa ham dalolat berib turibdiki, manbalarda qayd etilishicha Andre-Mari Amper 13 yoshidayoq Lion akademiyasiga o'zining matematikaga oid ilk ishlarini taqdim qilgan ekan.

Gey- Lyussak qonuni

Gazlarning hajmiy nisbatlarining qonuniyatlarini ifodalovchi, Jozef Lui Gey-Lyussak tomonidan ochilgan va uning sharafiga atalgan qonun, nazariy kimyo fanining yanada ilg'or qadam tashlashiga katta turtki berdi. Gey-Lyussak qonuni, o'sha vaqtlarda endigina kashf qilingan Dalton qonuni bilan birgalikda kimyoviy birikmalar nazariyasining asosini tashkil qildi.

Gey-Lyussak, XIX asrning birinchi yarmida, mumtoz kimyo fanining poydevorini qurgan, buyuk kimyogar olimlar sirasiga kiradi. Jozef Lui Gey-Lyussak (1778-1850) Farangistonning Limuzen grafligiga qarashli kichik San-Leonar shaharchasida tug'ilgan. Bolaligida, qat'iy intizom va tartib-qoidalarga asoslangan katolik maktabida ta'lim olib, 15 yoshida esa Parijga ko'chib o'tadi. Parijda Gey-Lyussak San-sye pansionida o'qishni davom ettirib, tez orada ajoyib matematik iqtidori bilan bachaning nazariga tushadi. 1797-1800 yillarda u Parij politexnika maktabida ta'lim oladi. Politexnika maktabida kimyo fanidan iste'dodli kimyogar, o'qituvchi va olim Klod Lui Bertole dars berar edi. Aynan Bertole, yetishib chiqayotgan yosh olimning kimyo faniga bo'lgan qiziqishlariga va keyingi ilmiy yo'nalishini tanlashiga katta ta'sir o'tkazgan. Ta'lim jarayoni va undan keyingi hayotlarida ham bu ikki inson juda qalin do'st bo'lib, ilmiy mulohaza va fikrlarini doimiy o'zaro muhokama qilib borishgan. Politexnika maktabida o'qishni tamomlagach, Gey-Lyussak bir qancha kimyo korxonalarida mehnat qilib chiqdi. 1802-yildan e'tiboran esa, u yana o'zining jonajon o'quv yurti - Parij politexnika maktabiga qaytib, u yerda assistent bo'lib ishlay boshladi.

Bug' mashinasi

XVIII-asrning ikkinchi yarmiga qadar odamlar ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun asosan suv dvigatellaridan foydalanishar edi. Lekin, suv g'ildiragidan mexanik harakatni uzoq masofalarga uzatish imkoni bo'lmaganligidan, barcha fabrikalarni daryo qirg'oqlariga qurishga majbur bo'linar edi. Bu har doim ham qulay bo'lmagan. Bundan tashqari, suv dvigatelining samarali ishlashi uchun, to'g'onlar yoki sun'iy havzalar qurish, katta hajmdagi qo'l mehnati va anchayin qimmatga tushadigan tayyorgarlik ishlari talab qilinar edi. Suv g'ildiraklarida boshqa kamchiliklar ham yetarlicha bo'lib, masalan ular kam quvvatli, sozlash murakkab va yil fasllariga bog'liq holda ishlardi. Asta sekinlik bilan, ko'p quvvatli, arzon, oson boshqariladigan va inson aralashuvisiz o'zi ishlay oladigan dvigatelga bo'lgan ehtiyoj ortib bordi. Aynan shunday dvigatel sifatida esa, sanoat uyg'onishi davri ibtidosida bug' dvigateli katta sahnaga chiqdi.