Orbita.uz

MRT

08.12.2017 12:41 Muzaffar Qosimov Bu-qiziq - Bu qanday ishlaydi?

MRT

1970-yillar boshida AQSHlik olimlar Reymond Damian, Pol Loterbur hamda, Angliyalik fizik Piter Mensfild birgalikda, magnit rezonans vositasida tana a'zolarining tasvirini olish va qayta ishlash uslubini ixtiro qilishdi. Aniqrog'i, magnit rezonansi yordamida odam a'zolarini tomografiya qilish g'oyasi, dastlab 1971-yilning 2-avgust sanasida, kimyo professori Pol Loterburdan chiqqan edi. Uning bu boradagi tadqiqotlari bayon qilingan "Induksiyalangan mahalliy o'zaro ta'sir vositasida tasvir hosil qilish; magnit rezonansiga asoslangan misollar" - deb nomlangan ilmiy maqolda "Nature" jurnalida chop etilgan. Bugungi kunda tibbiyot muassasalarining eng asosiy tibbiy uskunalaridan bo'lmish MRT shu tarzda ommalasha boshlagan.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 27.01.2025 09:00

Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan

04.01.2018 00:00 Muzaffar Qosimov Kutubxona - Ilmiy ommabop adabiyotlar

Kvant nazariyasi uchun 3 daqiqadan

Tan olish kerak, bizga maktabda o'rgatiladigan fizika odatda anchayin zerikarli bo'ladi. Maktab fizika kursining asosiy qismini asosan XIX-asrga taalluqli ulug'vor fizika mavzulari tashkil qiladi va bu fizikada, tasodiflarga, hamda, tan olingan haqiqatlarga nisbatan shubhaga borishga o'rin yo'q. Taassufki, biz maktab yoshidagi bolalarni fizikaning eng qiziqarli va maftunkor qismi - kvant fizikasi bilan deyarli tanishtirmaymiz.

Ushbu kitob, kvant fizikasiga qiziquvchan kishilarni ilm-fanning mazkur judag'aroyib, ta'bir joiz bo'lsa, aql bovar qilmas, lekin, o'ta muhim sohasi bilan tanishtirishni maqsad qilgan. Kitobda kvant fizikasiga oid 50 ta eng muhim va eng qiziqarli hodisalar haqida 3 daqiqadan, lo'nda-lo'nda tarzda hikoya qilinadi. Mavzuni yoritishning ushbu formati, mutolaachi uchun, bayon qilingan ilmiy fenomenni tushunishda qo'l keladi degan umiddamiz.

Diqqat! Kitobxonlardan kitob haqidagi mulohazalarni va xatolarimiz ko'rsatilgan konstruktiv-tanqidiy fikrlarni kutib qolamiz.

Batafsil... Mulohaza va fikrlar (3)

Yangilаndi: 14.04.2025 07:41

Rind papirusi

11.09.2018 09:00 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Fan tarixidan....

Rind papirusi

Qadimgi Misr matematikasiga oid saqlanib qolgan tarixiy ashyolar ichida Rind papirusi eng muhimi sanaladi. Eni 30 sm, uzunligi taxminan 5 m atrofida boâ€˜lgan ushbu oâ€˜rogâ€˜liq qogâ€˜oz Nil daryosining sharqiy sohilidagi Fiva shahrida joylashgan sagâ€˜analardan birida topilgan. Uni Axmes ismli odam yozgani ma'lum. Papirusda ierogliflar tizimiga oâ€˜xshash boâ€˜lgan ieratik yozuv sistemasidan foydalanilgan. Papirusning yozilgan vaqtini tarixchilar eramizdan avvalgi 1650-yillarga taalluqli deb hisoblaydilar. Shunga koâ€˜ra, Axmes matematika tarixida nomi bizgacha yetib kelgan birinchi odam ham boâ€˜lib chiqadi! Bundan tashqari, aynan ushbu papirus - yozuvda turli matematik amallarni ifodalovchi belgilar qoâ€˜llangan ilk yozma manba hamdir. Masalan, Â«qoâ€˜shishÂ» amalini ushbu papirusda bir juft oyoq koâ€˜rinishida belgilangan. Oyoqlar qoâ€˜shilayotgan qiymatga qarab turgan tarzda chizilgan.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 21.11.2018 11:16

Farrux Fattoyev

23.05.2018 18:10 Muzaffar Qosimov Minbar - Olim yurtdoshlarimiz minbari

Farrux Fattoyev

Assalomu alaykum Orbita.Uz saytining muhtaram mushtariylari. Bugun anchadan buyon murojaat qilinmagan, lekin, biz uchun muhim boâ€˜lgan ruknimiz - "Minbar" ruknidan yana bir oâ€˜zbek olimi bilan suhbatimizni e'tiboringizga havola qilamiz.

Xabaringiz boâ€˜lsa, yaqinda kun.uz saytida Oâ€˜zbekistonlik olim Farrux Fattoyev tomonidan muhim ilmiy kashfiyot qilingani haqida xabar bosilgan edi. Albatta, ushbu sayt asosan yangiliklar tarqatishga ixtisoslashgani sababli, oâ€˜sha maqolada kashfiyotning mohiyati va uni amalga oshirgan yurtdoshimiz haqida batafsil ma'lumot berilmagan. Qolaversa, kashfiyotni oâ€˜zi haqida ham biroz chalkash (tushunarsiz) va biroz hissiyotga berilgan tarzda ma'lumot keltirilgan edi. Ochigâ€˜ini aytaman, avval Farrux aka bilan tanish boâ€˜lmaganman. Ushbu olim haqida eshitmagan ham edim. Shunga qaramay, gravitatsion toâ€˜lqinlar masalasi bugungi kun fizikasida kun tartibidagi mavzu ekanligini e'tiborga olib, ayniqsa bu boradagi tadqiqotlarda bizning yurtdoshimiz ham bosh qoâ€˜shganini bilgach, ushbu inson bilan tanishish va orbita.uz uchun qisqa boâ€˜lsa-da intervyu olish niyati paydo boâ€˜ldi.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 22.01.2021 14:45

Zaruriyati yo'q narsani ixtiro qilmang - Edison haqida qiziq faktlar

11.02.2019 12:45 Muzaffar Qosimov Olimlar - Horijiy olimlar

Zaruriyati yo'q narsani ixtiro qilmang - Edison haqida qiziq faktlar

Tomas Alva Edison 1847-yilning 11-fevralida AQSHnig Ogayo shtatida tug'ilgan. U Kanadada tug'ilishi ham mumkin edi. Chunki, uning ota-onasi asli Kanadalik bo'lishgan. Biroq, Edisonning otasi Kanadadagi 1837-yilgi qo'zg'olonda ishtirok etgani uchun hukumat ta'qibidan qochib yurgan va qochqin oila o'shanda Ogayodagi Maylen shaharchasiga kelib o'rnashib qolgan. Tomas Edison tug'ilganida juda nimjon va tez-tez kasallanadigan nozik bola bo'lgan. Lekin, uning ziyrakligi hammani hayratda qoldiradigan darajada bo'lgan ekan. U to'qqiz yoshida, o'zining ilk ilmiy-ommabop kitobi - «Tabiiy va eksperimental falsafa» asarini o'qib chiqadi. O'zida ilm-fanga bo'lgan ishtiyoqni aynan ushbu kitob uyg'otganini u bir umr eslab yurgan. Mazkur kitobda XIX-asrning birinchi choragigacha amalga oshirilgan barcha muhim ilmiy kashfiyot va ixtirolar haqida sodda va tushunarli tilda bayon qilingan bo'lib, oddiy odamlar uy sharoitida qilib ko'rishi mumkin bo'lgan kichik ilmiy tajribalar ham keltirilgan edi. Edison kitobdagi barcha tajribalarni qilib ko'rgan va texnik ixtirolarga qattiq qiziqib qolgan. Insoniyat tarixidagi eng ko'zga ko'ringan ixtirochilardan birining tarixi shu tariqa boshlangan.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 22.01.2025 07:57

Mavzuga oid boshqa mаqоlаlаr...