Orbita.uz

Amorf Holat

14.11.2016 09:17 Muzaffar Qosimov Ma'lumotnomalar - Fizika

Amorf Holat

Rentgen nurlari yordamida zarralari suyuqlikdagidek tartibsiz joylashgan qattiq moddalar mavjudligini aniqlash mumkin bo'ldi. Bunday moddalar amorf moddalar yoki shishalar deyiladi, chunki oddiy shisha - amorf jismining eng oddiy misolidir.

Amorf holat - kristall va gazsimon holatlar orasidagi oraliq holat bo'lib, zarralar kristalldagidek tartibli joylashmagan, lekin gazdagidan tartibliroq joylashgan bo'ladi.

Yunonchadan tarjima qilganda "amorf" so'zi "shaklsiz" degan ma'noni anglatadi. Bu moddalarning bunday nom olishiga sabab, ular kristallardan farqli, tabiatan ko'pyoqliklar shakliga ega emas.

Agar eritma tez sovitilsa, suyuqlik kristallana boshlamasdanoq qotadi. Atomlar panjaraga tartib bilan joylashishga ulgura olmaydi va suyuqlikka xos bo'lgan tartibsiz joylashishini saqlab qoladi. Biroq bu suyuq modda bo'lmay, qattiq modda bo'ladi. Uning yopishqoqligi suyuqliknikidan ancha katta va kristallning yopishqoqligiga yaqin bo'ladi.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 30.01.2025 08:25

"Apollon" loyihasi

20.02.2017 00:00 Muzaffar Qosimov Ma'lumotnomalar - Astronomiya

"Apollon" loyihasi

1961-yil 12-aprelda ilk marta inson koinotga parvoz qildi. Bu rus yigiti Yuriy Gagarin edi. Ushbu buyuk tarixiy hodisa, SSSR koinotni o'zlashtirishda AQSHdan ancha ilgarilab ketganligidan dalolat berardi. Sovuq urush holatida ikki qarama-qarshi siyosiy qutblar, hamma soha qatori koinotga parvozlar borasida ham o'zaro kuchli raqobatlashar edi. SSSRning kosmik parvozlar yuzasidan qo'lga kiritgan ilk ulkan muvaffaqiyati, AQSH hukumatini ham otni qamchilashga majbur qildi.

Gagarinning parvozidan atiga bir oy o'tib AQSH ham koinotga odam uchirishga urinib ko'rdi. AQSHlik birinchi fazogir Alan Sheppard "Fridom-7" kosmik kemasida koinotga parvoz qildi. Biroq, NASA raketalarining imkoniyatlari Sheppardni faqat suborbital parvozga olib chiqa olgan xolos. Bu AQSHning "kosmik poyga"da SSSR oldidagi yana bir alamli mag'lubiyati bo'ldi. AQSH haqiqiy kosmik parvozni amalga oshirishi uchun yana bir yil vaqt ketdi va 1962-yil fevralidagina fazogir Jon Glen haqiqatan ham orbital parvozni amalga oshirishga muvaffaq bo'ldi.

Batafsil... Mulohaza va fikrlar (1)

Yangilаndi: 06.02.2025 07:45

Quyma po'lat

04.08.2017 12:04 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Ixtirolar tarixi

Quyma po'lat

Temir metallurgiyasi tarixida, butun bashariyat sivilizatsiyasiga katta ta'sir o'tkazgan uchta inqilobiy burilishlar yuz bergan. Ulardan birinchisi juda qadim zamonlarda, rudadan temirni ajratib olishni va unga termik ishlov berishni yo'lga qo'yilgan maxsus gorn pechlarining o'ylab topilishi bo'lgan bo'lsa, ikkinchisi o'rta asrlarda o'zlashtirilgan temir va cho'yanni o'zaro qayta ishlash jarayoni bo'lgan. Uchinchi inqilobiy burilish esa XIX-asrning ikkinchi yarmiga tegishli bo'lib, u quyma po'latning yalpi ishlab chiqarila boshlashi bilan bog'liq.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 23.01.2025 07:44

Ummonli dunyolar

14.04.2017 14:16 Muzaffar Qosimov Bu-qiziq - Infografika

Ummonli dunyolar

Ona sayyoramiz - Yerda okeanlarning o'rni beqiyos. Okeanlar hayotning shakllanishida muhim o'rin tutgan. Yerdan boshqa samoviy jismlarda ham okeanlar bormikan? Agar bo'lsa, o'sha okeanlarda ham hayot mavjud bo'lishi mumkinmi? Hozirda olimlar shu savollar yuzasidan izlanishlar olib borishmoqda. Hozirda Quyosh tizimidagi ayrim mitti sayyoralarda va tabiiy yo'ldoshlarda ummonlar borligini aniq bilamiz. Shuningdek, ayrim osmon jismlarida ham okean mavjudligi haqida taxminlarga egamiz. Ular haqida yaqinroq va to'liqroq bilish uchun esa, mazkur osmon jismlari tomon kosmik apparatlar uchirilgan.

Keling, Quyosh tizimidagi yirik osmon jismlarida mavjud okeanlar haqida infografika usulida tanishib chiqamiz. Osmon jismida okean mavjudligi, unda hayot nishonasini izlashga eng asosiy omil bo'lib xizmat qiladi. Shu sababli ham, okeanga ega osmon jismlari, hayot uchun sharoitga ega deb taxmin qilish uchun eng asosiy da'vogar bo'lishadi.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 05.02.2025 11:50

Kvant kompyuteri: u qanday tuzilgan?

14.12.2017 08:55 Muzaffar Qosimov Bu-qiziq - Bu qanday ishlaydi?

Kvant kompyuteri: u qanday tuzilgan?

Kvant kompyuterlari haqida deyarli hamma eshitgan. Lekin, kvant kompyuteri qanday ko'rinishi va uning tuzilishi haqida hamma ham aytarli tasavvurga ega emas. Biz quyida, kvant kompyuterlarining ishlash tamoyillari va tuzilishi haqida imkon qadar tushunarli tilda bayon qilmoqchimiz.

Dunyo bo'ylab axborot hajmi kundan-kunga ortib bormoqda. Statistikaga ko'ra, raqamli formatdagi axborot hajmining o'zi yiliga 30% ga ko'paymoqda ekan. Yana o'sha statistikada qayd etilishicha, oxirgi 5 yil ichida insoniyat tomonidan, undan avvalgi butun tarix mobaynida ishlab chiqarilgan axborot hajmidan ko'ra ko'proq axborot ishlab chiqarilgan emish. Buning qanchalik to'g'ri ekani ushbu manba mualliflarining vijdoniga havola albatta. Lekin, nima bo'lganda ham, qachonlardir shunchaki ko'l bo'lgan va keyinchalik axborot dengiziga aylangan informatsiya yig'indisi, endilikda allaqachon axborot ummoniga aylanib bo'lgani ham inkor etib bo'lmas haqiqatdir. Boz ustiga, zamonaviy dunyoda - paypoqdan tortib, kir mashinagacha bo'lgan - deyarli hamma narsa internetga ulanmoqda.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 13.02.2025 07:48

Mavzuga oid boshqa mаqоlаlаr...