Orbita.uz

Munajjimlar bashorati haqida

04.07.2016 16:24 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Astronomiya

Munajjimlar bashorati haqida

Deyarli hamma tijorat gazetalarini varaqlasangiz, unda albatta "Munajjimlar bashorati" rukniga ko'zingiz tushadi. Qolaversa, radio va televideniyeda ham bunday "bashoratlar" tez-tez berib boriladi. Xo'sh, bunday "bashorat"lar aslida qanchalik o'rinli? Ularga ishonish mumkinmi? Keling, oldinga o'tib darhol gapni po'stkallasini aytib qo'ya qolay: munajjimlar bashorati aslida uydirmadan boshqa narsa emas! Ishonmasangiz, ushbu maqolani qunt bilan o'qib chiqishingizni tavsiya qilaman (bir yo'la, boshqa qiziq ma'lumotlardan ham boxabar bo'lasiz):

Ona sayyoramiz - Yer Quyosh atrofida aylanadi. Yerimiz Quyosh atrofini to'liq bir marta aylanib chiqishi uchun 365 kun, 6 soat, 48 daqiqa va 45 soniya vaqt ketadi. Bu muddatni biz bir yil deb ataymiz. Yerning Quyosh atrofida aylanish orbitasi deyarli aylana shaklida bo'lgan ellips ko'rinishidadir.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 07.02.2025 13:56

Ot bilan yurish haqida masala

25.11.2016 12:20 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Qiziqarli matematika

Ot bilan yurish haqida masala

Ot bilan yurish haqidagi masalada ot donasi 8×8 o'lchamdagi shaxmat taxtasining har bir katagiga faqat bir martadan kirib-chiqish orqali taxtadagi hamma kataklardan yurib chiqishi kerak va bunda otning har bir yurishi albatta qoidadagidek bo'lishi shart. Otning yurishi haqidagi qiziqarli masala eslab o'tilgan va uning yechimlari taklif etilgan eng qadimiy manba eramizning IX asriga oid hind qo'lyozmalaridan birida uchraydi. Qo'lyozma muallifi Kashmirlik olim Rudartda bo'lib, u mazkur masalani va uning yechimini sanskrit yozuvi bilan she'riy usulda bayon qilgan.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 05.02.2025 11:34

Ralf Govard Fauler

05.11.2014 02:45 Muzaffar Qosimov Olimlar - Horijiy olimlar

Ralf Govard Fauler

Ralf Govard Fauler (inglizcha Sir Ralph Howard Fowler) - ingliz fizik-nazariyotchisi, astrofizik, matematik. Nazariy astrofizikaga tamal toshini qo'ygan ilk olimlardan biri. Uning ilmiy ishlari asosan, statik mexanika, kvant nazariyasi, matematika hamda, termodinamika fanlariga bag'ishlangandir.

Ralf Fauler, 1889-yil 17-yanvar sanasida, Buyuk Britaniyaning Esseks grafligidagi, Roydon yerida, ishbilarmon va sportchi oilasida tug'ilgan. Boshlang'ich ta'limni 10 yoshigacha uyda, yollanma murabbiy nazoratida olgan. Keyinchalik esa, Horris Hill o'rta maktabiga o'qishga o'tgan. o'rta ta'limni, 1902-1908 yillar davomida Vinchester maktabida tamomlagan. Ralf Faulerning iste'dodi, maktab yillaridayoq yuzaga chiqqan bo'lib, u Vinchester maktabidagi o'quvchilik yillaridayoq, tabiiy fanlar va ayniqsa, matematika bo'yicha bir necha nufuzli mukofotlarni qo'lga kiritgan. U 1906-yilda, Kembrij universitetining maxsus stipendiyasiga sazovor bo'lib, universitetda o'qish uchun yo'llanmaga ega bo'lgan. 1908-yilda maktabni bitirgach, Fauler, Kembrijga, matematika yo'nalishiga o'qishga kiradi va mazkur oliygohni 1911-yilda bakalavr darajasi bilan tamomlaydi. 1913-yilda, uning matematika borasidagi ilmiy yutuqlari uchun Relay mukofotin bilan taqdirlanadi va universitet qoshidagi Triniti kollejiga ishga qabul qilinadi. Fauler, 1915-yilda, Kembrij universiteti magistri diplomiga ham ega bo'ladi. Bu vaqtda u, ikkinchi darajali differensial tenglamalarni yechishning o'ziga xosliklari masalalarida ilmiy izlanishlarni boshlagan edi.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 29.01.2025 16:08

Shryodinger tenglamasi

05.01.2017 11:10 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Tabiat qonunlari

Shryodinger tenglamasi

Ervin Shryodinger

Zamonaviy fizikadagi eng asosiy tenglamalardan biri bo'lgan mashhur Shryodinger tenglamalarining yuzaga kelishi haqida fizik olimlar ichida o'ziga xos folklor shakllangan. Haqiqatan ham, mohiyatiga e'tibor qaratilsa, Shryodinger tenglamalari o'zaro ziddiyatli g'oyalarni uyg'unlashtirayotganga o'xshaydi. Aslida ushbu tenglamalar orqali odamzot olam tuzilishiga oid eng nozik sirlardan birini bilib olgan. Shryodinger tenglamasi kvant zarralarining dual, ya'ni, ikki xil tabiatini bitta ixcham tenglamada mujassamlashtiruvchi differensial tenglama bo'lib, u kvant zarralarining korpuskulyar va to'lqin tabiatini namoyon qiladi.

Hikoya qilinishicha, 1926-yilda Avstriyalik nazariyotchi fizik Ervin Shryodinger Syurix shahrida tashkillangan xalqaro ilmiy seminarda mikrodunyodagi obyektlar tabiatiga ko'ra zarracha emas, balki to'lqin xossalarini namoyon qilishi haqidagi g'alati g'oyalar haqida ma'ruza o'qiydi. Uning fikrlari aksariyat fiziklar uchun anglash qiyin bo'lgan uydirma singari yangragan. Masalaning asl mohiyatidan bexabar ba'zi hamkasblari esa Shryodingerni ochiqchasiga kalaka qilishga ham jazm qilishgan. Chunonchi, seminarda hozir bo'lgan keksa fizik-akademiklardan biri so'z olib, "Shryodinger, nahotki aytayotganlaringizning barchasi bo'lmag'ur safsata ekanini o'zingiz sezmayapsiz? Yoki bizlarni to'lqinlarni to'lqin tenglamalari orqali ifodalanishini bilmaydi deb o'ylaysizmi?" - deb kesatiq qilgan ekan.

Batafsil... Mulohaza va fikrlar (1)

Yangilаndi: 10.02.2025 16:03

Internetni o'zgartirgan algoritm

02.09.2015 11:22 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Maqolalar

Internetni o'zgartirgan algoritm

Yoxud, Google qidiruv tizimi haqida eski va yangi gaplar...

Hozirgi kunda barchamiz zaruriy axborotni - kerakli ma'lumotnoma, tasvir, qo'shiq yoki videoni albatta birinchi bo'lib internetdan izlaymiz. Hech kim videotekadagi uzundan-uzoq tasmalarni aylantirib ko'rib chiqmay qo'ydi. Yoqtirgan qo'shiqni ham endilikda ovoz yozish studiyalaridan izlamaypmiz. Tezkor ma'lumot kerak bo'lib qolganda ham kutubxonaga borib kitob titib o'tirmay qo'ydik. Chunki endilikda bizning ixtiyorimizda ajoyib internet-qidiruv tizimlari mavjud!