Orbita . U Z

...Ilm-fan fazosi uzra!

  • Shrift o'lchamini kattalashtirish
  • Odatiy shrift o'lchami
  • Shrift o'lchamini kichiklashtirish
Orbita.uz

Samoviy yo'qlama

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 3
Juda yomon!A'lo! 

Samoviy yo'qlama

(Ayzek Azimovdan tarjima)

Tarjimon izohi: Maqola - longrid turkumidan. Ya'ni juda uzun va ko'p sahifada. Unda Quyosh tizimidagi obyektlarning nomlari va nima uchun aynan shunday nomlanganiligi haqida so'z yuritilgan. Maqola 1965-yilda yozilgan bo'lib, shu sababli, undan keyingi o'tgan 51 yil mobaynia amalga oshirilgan e'tiborga molik astronomik kashfiyotlar va ularning nomlarining izohi bo'iycha ham maqola so'ngida o'zim qo'shimcha kiritidim. Qiziq bo'adi degan umiddaman.

XX-asrning 30-yillarida matbuotda g'alati bir tendensiya kuzatilgandi. Mualliflar o'zlari yozgan asarlarga jamoatchilikda qiziqish uyg'otish uchun, asar nomlariga, yoki, maqolalarga biror bir samoviy jism nomini qo'shib nom berishardi. Bunday yo'l tutish asosan tijorat maqsadlarini ko'zlagan bo'lib, o'sha paytlarda odamlar ko'proq koinot tilsimlari haqida o'qishni xush ko'rishgan. Masalan, mening ham 30-yillarda chiqqan ilmiy-ommabop kitoblarim "Ganimeddagi milod bayrami", "Kallistodagi xatar" tarzida nomlangan va ochig'ini aytaman, bu orqali kitobning xaridorgirligini oshirish ko'zda tutilgan edi.

Yangilаndi: 30.01.2025 10:01
 

Skandinaviya elementlari

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 6
Juda yomon!A'lo! 

Skandinaviya elementlari

1794-yili asl millati fin bo‘lgan Yoxann Gadolin ismli olim, Shvetsiyaning Itterbyu shaharchasi yaqinidan ilgari ilm-fanga noma'lum bo‘lgan, yangi mineral topib oldi. Gadolin shaharcha nomiga ishora qilgan holda, ushbu topilmani ittria deb nomlagan edi. Sinchiklab tekshirishlar orqali, olim ushbu mineral tarkibida kimyogarlarga shu choqqacha noma'lum bo‘lgan kimyoviy element mavjudligini ham aniqladi. Tabiiyki, ushbu kimyoviy elementni ham, o‘sha shaharcha nomi bilan ittriy deb atay boshlashdi.

Biroq, ittriyning kashf qilinishi haqidagi hikoya shuning o‘zi bilan yakunlanmagan. Ba'zi paytlarda ittriy jahonning eng nufuzli kimyogarlarini ham boshi berk ko‘chaga olib kirib qo‘ygan bo‘lib, uning atrofidagi bahslar ancha uzoq davom etgan.

Yangilаndi: 26.08.2019 13:24
 

Chumolilarda qadam hisobi

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 1
Juda yomon!A'lo! 

Chumolilarda qadam hisobi

Chumolilar taxminan 150 million yil muqaddam, o'rta bo'r davrida paydo bo'lgan va kuchli ijtimoiylashgan hashoratlardir. Taxminan 100 million yillar muqaddam tabiatda gullaydigan o'simliklar ham keng tarqala boshlashi natijasida chumolilarning ham juda ko'p turlari shakllandi va yer yuzi bo'ylab tarqalib ketdi.

Sahroi Kabirda yashaydigan chumolilardan bir turi, ya'ni, Cataglypshis fortis (mahalliy xalqlar tilida chopqir chumoli deyiladi) ozuqa izlab sahro bo'ylab katta masofalarni bosib o'tadi. Sahro odatda faqat qumliklardan iborat ulkan landshaftlardan iborat bo'lishini yaxshi bilasiz. Bunda odamlar uchun ham, jonivorlar uchun ham biror bir vizual orientir mavjud bo'lmaydi. Xullas, o'z nomi bilan sahro. Shunday sharoitda yashab, harakatlanadigan ushbu tur chumolilari tabiatan ajoyib bir xususiyatga ega.

Yangilаndi: 20.02.2025 10:26
 

Reley kriteriysi

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 4
Juda yomon!A'lo! 

Reley kriteriysi

Agar ikkita nuqtaviy yorug'lik manbalaridan birining difraksion maksimumi ikkinchisining difraksion minimumi bilan ustma-ust tushsa, ushbu ikkala nuqtaviy yorug'lik manbalarini okulyarda o'zaro farqlash mumkin bo'ladi.

Lord Reley - qirolicha Viktoriya zamonasiga oid Britaniyalik "Jentelmen olimlar" avlodining yorqin namoyondalaridan biridir. Serqirra olim sifatida nom qozongan lord Reley ilm-fanning xilma-xil sohalarida samarali faoliyat yuritgan bo'lib, uning eng asosiy yutuqlaridan biri - argon elementining kashf etganligi deb hisoblanadi. Shu bilan birgalikda, uning fizika fanining ko'plab yo'nalishlariga, shu jumladan optika sohasiga qo'shgan xossasini ham e'tirof etish o'rinlidir. Yorug'likning tarqalish qonuniyatlarini o'rganish asnosida lord Reley yorug'lik manbalarining optik asboblarda farqlanishi va aniqlanishiga oid muhim bir ilmiy kriteriyni shakllantirdi. Ushbu kriteriy endilikda olim o'z nomi bilan atalmoqda.

Yangilаndi: 13.02.2025 16:05
 

Qog'oz

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 15
Juda yomon!A'lo! 

Qog'oz

Qog'oz

Qog'ozni Xitoyliklar kashf etishgan. Va bu tasodif emas.

Birinchidan, Xitoy juda qadim zamonlardayoq o'zining kitobiy sermushohada mafkurasi hamda, amaldorlardan doimiy hisobot talab etuvchi murakkab rasmiyatchilik tizimi bilan dong taratgan. Shu tufayli, bu yerda doimo, ixcham va arzon yozuv vositasi va materialiga talab yuqori bo'lgan. Qog'oz ixtiro qilingunicha Xitoyliklar bambuk taxtachalar, yoki, shoyi matolarga yozishgan. Lekin shoyi doimo o'ta qimmat, bambuk esa, noqulay va o'g'ir bo'lgan. Masalan bitta bambuk taxtachaga o'rtacha 30 ieroglif siqqan. Endi tasavvur qiling, bitta o'rtacha hajmdagi kitob yozish uchun bunday taxtachadan qancha zarur bo'lgan ekan? Bunday "Bambukli kitob"ni ko'tarib yurish uchun butun boshli arava darkor bo'lgan.

Yangilаndi: 22.01.2025 11:46
 


Maqolaning 78 sahifasi, jami 109 sаhifа
Banner

Orbital latifalar :) :)

СмешноУлыбаюсьПодмигиваю

Tram-tramiston kimyo lug'ati;

Ekstarktor - sobiq traktor;

Polimer - uy polini o'lchash asbobi;

Xlorofill - xlorparast kimsa


Birliklar Konvertori

Birlik / Kattalik turini tanlang:
Qiymatni kiriting:

Natijaviy qiymat:

© Orbita.uz

Kontent statistikasi

Foydalanuvchilar soni : 368
Kiritilgan mаqolalar soni : 884
O'qilgan sahifalar soni : 13401097

Tafakkur durdonalari

Dunyoda ilmdan o'zga najot yo'q va bo'lmagay! (Imom Buxoriy)