Orbita . U Z

...Ilm-fan fazosi uzra!

  • Shrift o'lchamini kattalashtirish
  • Odatiy shrift o'lchami
  • Shrift o'lchamini kichiklashtirish
Orbita.uz

Eng og'ir suyuqlik

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 22
Juda yomon!A'lo! 

Eng og'ir suyuqlik

Dunyoda eng og'ir suyuqlik qaysi? - degan savolga aksariyat odamlar o'ylamay-netmay, simob deb javob beradilar. Haqiqatan ham, 1 litr hajmdagi simobning og'irligi 13,6 kg keladi. Demakki, atiga bir paqir simobni ko'tarish uchun og'ir atletikadan ayrim ko'nikmalarga ega bo'lish zarur. Lekin, agar harorat bo'yicha muayyan shartlar joriy etilsa, unda eng og'ir suyuqlik simob emas, balki, suyuq osmiy bo'lib chiqadi. 3000 K haroratdagi 1 litr osmiyning massasi 20,1 kg bo'ladi. Suyuq osmiy bilan to'ldirilgan paqirni hatto og'ir atletikachi ham ko'tarolmagan bo'lardi.

Metall bo'lmagan moddalar ichida odatiy sharoitda ham eng og'ir bo'lishi mumkin bo'lgan suyuqliklar haqida to'xtaladigan bo'lsak, sof noorganik moddalar ichida eng og'iri volfram geksaftoridi (WF6) bo'ladi. Bu moddaning 1 litr hajmdagisi naq 3,44 kg tosh bosadi. Lekin, bu modda bilan o'ynashib bo'lmaydi. Chunki u avvalo zaharli modda bo'lsa, qolaversa, u juda oson qaynaydi. WF6 ning qaynab ketishi uchun atiga 17,3 °C kifoya. Ya'ni, xona haroratida bu modda o'z-o'zidan qaynayveradi. Bunday suyuqliklarni kimyogarlar maxsus zich ampulalarda saqlaydilar.

Yangilаndi: 22.01.2025 11:28
 

Koinotdagi orollar

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 3
Juda yomon!A'lo! 

Koinotdagi orollar

Somon Yo'lining xira tutunsimon yog'dusi aslida son-sanoqsiz yulduzlarning bir joyda o'zaro yaqin g'uj bo'lishidan hosil bo'lishini Galiley ham kuzatgan edi. Uilyam Gershel esa ushbu yulduzlarni xaritalashtirish asnosida, ular ulkan tekis disk hosil qilishini payqadi va bu singari yulduzlar g'uj bo'lgan ulkan kosmik obyektlarni "Galaktika" deb nomlay boshladi. Bizning Quyosh tizimimiz - galaktikaning juda kichik bir qismi xolos. Shunga qaramay, astronomlar galaktikamizdan tashqarida joylashgan va yog'du taratib turgan obyektlarni ko'rishganida, Koinotda Somon Yo'lidan ham kattaroq boshqa yana biror obyekt bormikan degan savol yuzaga qalqib chiqdi.

Yangilаndi: 14.02.2025 14:23
 

Qora tuynuklar

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 28
Juda yomon!A'lo! 

Qora tuynuklar

Qora tuynuklar zamon-makon uyg'unligining singulyar og'ishini namoyon qiladi.

Amalda kashf etilishidan ancha avval mavjudligi ilmiy nazariyalar tomonidan taxmin qilingan obyektlar orasida ehtimolki qora tuynuklar eng qiziqarli, g'ayritabiiy va shu bilan birga, olimlarda ham, oddiy odamlarda ham vahimali taassurot uyg'otgan obyektlar bo'lsa kerak. Qora tuynuklarning mavjudligi haqidagi ilk ilmiy asoslangan taxminlar - Eynshteynning umumiy nisbiylik nazariyasi e'lon qilinishidan deyarli bir yarim asr avval yangray boshlagan. Shunga qaramay, Koinotda qora tuynuklarning haqiqatan ham mavjudligi amaliy jihatdan qat'iy isbotlanganiga unchalik ham ko'p bo'lmadi. Biz hozirda qora tuynuklar - Koinotda hukmron bo'lgan eng asosiy obyektlardan biri ekanini yaxshi bilamiz. Biroq, XX-asrning 70-80 yillarida ham, qora tuynuklar hali faqat gipotetik obyektlar sifatida qaralardi va hatto fizika-texnika oliygohlarida ham, qora tuynuklarning real borliqda mavjud bo'lishiga shubha bildirilgan nazariy darsliklarni mutolaa qilish mumkin edi.

Yangilаndi: 11.02.2025 07:38
 

Harorat shkalalari orasidagi nisbatlar

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 11
Juda yomon!A'lo! 

Harorat shkalalari orasidagi nisbatlar

Avvaliga harorat o‘zi nima? - degan savolga javob izlab ko‘rsak. Harorat bu - jismning energetik holatini ifodalovchi miqdoriy kattalikdir. Tabiatda hamma-hamma narsa atom va molekulalardan tashkil topgan bo‘lib, jismlarni tashkil qiluvchi atomlar muntazam harakatda bo‘ladi. Jismni tashkil qilgan atom va molekulalarning harakati qanchalik jadal bo‘lsa, jismning harorati shunga muvofiq baland bo‘ladi. Shunga ko‘ra, jismning harorati deganda, uni tashkil qiluvchi atom va molekulalarning o‘rtacha kinetik energiyasi nazarda tutilishini tushunib olish zarur. Xalqaro Birliklar Tizimiga ko‘ra, harorat birligi sifatida Kelvin qabul qilingan. Kelvin haqida gap ketganda, uni termodinamik harorat birligi, yoki, mutlaq harorat birligi ham deyiladi. Kelvin, fundamental fizik birlik bo‘lib, u suvning uchlanma nuqtasi termodinamik haroratining 1/273,16 qismi sifatida aniqlanadi.

Yangilаndi: 03.12.2018 12:02
 

Tyuring mashinalari

E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 8
Juda yomon!A'lo! 

Tyuring mashinalari

1912-1954 yillar orasida yashab o'tgan Alan Tyuring - o'ta iste'dodli matematik va kriptograf bo'lishiga qaramay, psixofiziologik tadqiqotlar uchun tajriba kalamushi vazifasini o'tashga majbur bo'lgan. Chunki, o'sha paytlarda Yevropada, xususan, Buyuk Britaniyada ham, hali axloqiy-ma'naviy tushunchalar ancha sog'lom edi. Bir jinsli nikohlarga qonunan ruxsat berilgan bugungi Britaniyada bir paytlar buzuqi jinsiy tabiati uchun Alan Tyuringdek olimni ham ayab o'tirishmaganiga ishonging kelmaydi. U Britaniya oldida ko'rsatgan xizmatlari uchun Imperiya ordeniga sazovor bo'lgan edi va o'z davrining eng yetuk matematigi sanalardi. U ikkinchi jahon urushi yillarida nemis-fashistlarining shifrlangan kodli xat-xabar almashinish tizimini barbod qilgani, ya'ni, nemislarning xabarlarni shifrlab, maxfiylashtirish mashinasi - Enigmaning shifrini yechganligi bilan tarixga kirgan. Tyuring nemislarning kodlangan shifrlangan xabarlarini shifrdan yechib berar ekan, ittifoqchi qo'shinlar gitlerchilarning har bir keyingi qadamlari haqida oldindan boxabar bo'lib borishgan va natijada urushning borishidagi tashabbusni o'z tomonlariga og'dirib olishgan. Ya'ni, Tyuringning matematik iste'dodi g'alabada ham muhim ahamiyat kasb etgan.

Yangilаndi: 20.02.2025 10:23
 


Maqolaning 73 sahifasi, jami 109 sаhifа
Banner

Orbital latifalar :) :)

Agar yakuniy natija masalani yechish usuliga bog'liq bo'lmasa, u matematika, agar bog'liq bo'lsa u - buxgalteriya...


Birliklar Konvertori

Birlik / Kattalik turini tanlang:
Qiymatni kiriting:

Natijaviy qiymat:

© Orbita.uz

Kontent statistikasi

Foydalanuvchilar soni : 368
Kiritilgan mаqolalar soni : 884
O'qilgan sahifalar soni : 13401097

Tafakkur durdonalari

Dunyoda ilmdan o'zga najot yo'q va bo'lmagay! (Imom Buxoriy)