Geron reaktiv dvigateli
 Raketalar va ular bilan olib borilgan ko‘p sonli tajribalar tarixini o‘rganish ishlari eramizning ilk yuz yilligida yashab o‘tgan yunon matematigi va muhandisi Aleksandriyalik Geron shaxsiga borib taqaladi. Tarixda reaktiv dvigatelga o‘xshash ilk dvigatelni aynan u loyihalagan va amalda ishlatib ko‘rgan. Uning dvigatelida eolopil mexanizmidan foydalanilgan, lekin unda bug‘ kuchidan foydalanilgan. Geron dvigateli suvli bug‘ qozoni ustiga o‘rnashtirilgan sfera ko‘rinishida bo‘lgan. Qozon ostida olov yonishi natijasi suv qaynab bug‘ga aylangan. Bug‘ esa trubkalar orqali sferaga uzatilgan. Sferaning ikki qarama-qarshi tomonlarida uchi qayrilgan trubkalar bo‘lib, sfera ichiga kelib tushayotgan bug‘ o‘sha trubkalar orqali tashqariga chiqarilgan. Bug‘ shiddat bilan tashqariga chiqar ekan, itarish kuchi hosil qilgan va natijada sfera aylangan. Sferaning har ikki tarafida bittadan shunday trubka bo‘lgani sababli, har ikkala trubkadan bug‘ chiqib, aylanish barqarorlashgan. Geron dvigateli ishga tushgacha, avvaliga sekinroq aylangan. Chunki, uning sferasi tayanib turgan metall qismlarda ishqalanish kuchi xalaqit qilgan. Lekin, tezlik asta-sekinlik bilan ortib, bir necha daqiqada aylanish barqarorlashgan.
Yangilаndi: 14.12.2018 08:28
|
Toriy
 Toriy - Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalning VII davr IIIB guruh elementi. Atom raqami 90. Th (lotincha Thorium so'zidan) formulasi bilan belgilanadi. Aktinoidlar turkumiga mansub (aktiniy oilasi). Oddiy modda shaklidagi toriy kumush rangli, yumshoq va og'ir, kuchsiz radioaktiv metall. Tabiatda hali ham tabiiy holda ko'p miqdorda uchraydigan radioaktiv elementlar atiga ikkita bo'lib, ularning biri aynan toriydir (yana biri - uran).
Tarixi va atama etimologiyasi.
Toriyni 1828-yilda shved kimyogari Yens Yakob Berselius (1779-1848) tomonidan mineral jins tarkibidan ajratib olingan. Shu sababli, mazkur mineralga ham keyinchalik "torit" nomi berilgan. Berseliusning o'zi, mazkur elementni Skandinaviya xalqlarining afsonalaridagi momaqaldiroq ma'budi - Tor sharafiga shunday nomlagan.
Yangilаndi: 10.02.2025 15:58
Issiqlik almashinishi
 Issiqlik konveksiya, nurlanish hamda issiqlik o'tkazuvchanlik vositasida uzatilishi mumkin.
Termodinamikaning ikkinchi bosh qonuni uqtirish berishicha, issiqlik doimo harorat yuqoriroq jismdan harorati pastroq jismga tomon uzatiladi. Biroq, qonunda issiqlik uzatilish mexanizmlari haqida lom-mim deyilmagan. Holbuki, issiqlik uzatilish jarayonlarining mohiyatini yaxshi bilish va ulardan foydali ish chiqara olish - muhandislik fizikasi nuqtai nazaridan nihoyatda muhim masaladir. Shu sababli ham, issiqlik almashinish jarayonlariga oid tafsilotlarni o'rganish - amaliy fan sohalari bilan shug'ullanuvchi olimlar va muhandislar oldidagi eng dolzarb muammolardan biri bo'lib kelgan. Yuqorida ham ta'kidlanganidek, hozirda olimlar issiqlik almashinuv jarayonlarining uch xilini farqlab olishgan va ularning har birining zamirida o'ziga xos noyob fizik jarayon yotadi.
Yangilаndi: 13.02.2025 16:02
|
Kalsiy - suyak elementi
Yer qobig'ida silikatlar turkumiga mansub bo'lmagan minerallar mavjud. Bundaylardan biri - ohaktoshdir. Ushbu mineral qanday ko'rinishda ekanligiga qarab, turli nomlar bilan ataladi. Agar ohaktoshni shaffof bo'lmagan kristallar ko'rinishida uchratilsa uni kaltsit deyiladi. Agar kristallar shaffof bo'lsa, uni island shpati deyiladi. Ohaktosh turkumidagi minerallarning eng mashhuri va chiroylisi bu - marmar bo'lib, unga sayqal berish orqali juda ajoyib me'moriy bezaklar tayyorlash mumkin. Marmarning arxitektura bezagi sifatida qo'llanilishi qadimgi yunon va Rim davridayoq keng ommalashgan edi. Vanihoyat, ohakning nisbatan mo'rt va oson uqalanadigan shakli - bo'r bo'lib, uni biz maktab doskasi oldidagi doimiy manzili orqali yaxshi taniymiz. Angliyaning Duvr hududida bus-butun bo'rdan iborat butun boshli qoyalar tizimi mavjud.
Yangilаndi: 10.02.2025 15:44
Yer o'qining og'ish burchagi hamda Gomerning "Odisseya"si
 Qadimgi yunon shoiri Gomerning ikkita eng mashhur asari bor. Birinchisi - "Iliada" dostoni bo'lsa, ikkinchisi Iliada dostonidir. Ushbu asarlarning ikkalasi ham qahramonlik eposi bo'lib, asarlar yunon mifologiyasi asosida yaratilgan, Iliada va Odisseya shunchaki she'rlar, hikoya yoki, rivoyatlar to'plamigina emas, balki, real tarixiy voqealarni ham bayon etganligi bilan muhim. Shu jihatdan, mazkur asarlar qadimgi dunyo tarixini o'rganishda ham muhim yozma manba bo'lib xizmat qilgan. Xususan, mashhur Troya voqeasi aynan "Iliada" dostonida keltirib o'tiladi. "Odisseya" esa bosh qahramon - Odisseyning jahongashta sarguzashtlarini, hamda, uni sabr bilan kutgan rafiqasi - Penelopaning sadoqatini madh etuvchi dostondir. Qisqasini aytganda, Iliada va Odisseya - umumjahon madaniyatining nodir namunalari hisoblanadi va butun bashariyat mulki sifatida e'tirof etiladi. Gomer asarlarini o'zbek tiliga Mirtemir domla, hamda, Qodir Mirmuhamedovlar tomonidan tarjima qilingan.
Yangilаndi: 22.01.2025 13:41
|
|
Mavzuga oid boshqa mаqоlаlаr...
|
|
|
Maqolaning 68 sahifasi, jami 109 sаhifа |
