Orbita . U Z

...Ilm-fan fazosi uzra!

  • Shrift o'lchamini kattalashtirish
  • Odatiy shrift o'lchami
  • Shrift o'lchamini kichiklashtirish
Orbita.uz

Nima sababdan Britaniya funtiga chiziq tortilgan?

18.01.2014 02:09 Muzaffar Qosimov Bu-qiziq - Bu qanday ishlaydi?
E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 7
Juda yomon!A'lo! 

Nima sababdan Britaniya funtiga chiziq tortilgan?

Lotin tilidagi "libra" - tarozu so‘zidan funtning shartli belgisi "lb" paydo bo'lgan. Qadimgi Rimliklar bir funt - 327.64 grammga teng qadoqtoshga lb belgisini qo‘yishgan. Biz bunday funtning 12 unsiyadan tashkil topganligi haqida gapirib o‘tgan edik. Bu asosiy savdo funti hisoblangan. Keyinroq u Sharqiy Rim imperiyasi Vizantiyaning ham asosiy pul birligiga aylandi. Uning vazni esa deyarli o‘zgarmadi - 327.456 gramm. Ushbu funtga asoslanib, tanga pullar zarb qilingan.

Libra so‘zining esa, katta ehtimolki, qadimda Sitsiliya orolida yashagan yunon xalqlarining hajm o‘lchov birligi - "Litra"dan kelib chiqqan bolishi mumkin. Eramizdan avvalgi VII asrda Sitsiliya yunonlari misdan yasalgan 219.7 gramm vaznli qadoqtosh-pullardan foydalanishgan. Italiyada Rim imperiyasigacha bo'lgan davrda yashagan qabilalar ularni yashagan "Litra" deb atashgan. Yunonlardan farqli ravishda, Italiya hududida yashagan qabilalar Litradan vazn o‘lchov birligi sifatida foydalanishgan. Eramizdan avvalgi VI asrda esa, yunon Sitsiliyasi, aynan shu nom bilan 0.87 gramm vaznli kumush tanga pullar zarb qila boshlagan. Aftidan insonlarga yangi pul zarb qilishdan ko‘ra, unga yangi nom qo‘yish osonroq bo‘lgan shekilli. Sababi ming yillardan keyin ham Italiya hududidagi asosiy muomaladagi pul birligi - "lira" deb atalishini boshqacha izohlash qiyin. Albatta, yevrohududda "Yevro" joriy qilinishi bilan, italyan lirasi o‘z dolzarbligini yo‘qotdi. Lekin qadimgi yunon va italyan qabilalarining libra va litralari boshqa bir mustahkam tizim - Xalqaro Birliklar Tizimi - SI da, albatta, farang tilida, hajm o‘lchov birligi - litr nomi ostida o‘zining muqim o‘rnini topgan.

Batafsil... Mulohaza bildiring
Yangilаndi: 04.01.2019 13:00
 

Spektral tahlil

25.01.2014 04:53 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Kashfiyotlar tarixi
E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 29
Juda yomon!A'lo! 

Spektral tahlil

Quyosh nuri prizma orqali o'tkazilganida, uning ortidagi ekranda spektr paydo bo'ladi. Olimlarning bu hodisaning mohiyatini anglashga va unga ko'nikishga ikki yuz yilga yaqin vaqt ketdi. Agar sinchkovlik bilan qaralmasa, spektrning alohida qismlari o'rtasida aniq chegarani ko'rib bo'lmaydi: qizil asta sekinlik bilan zarg'aldoqqa, zarg'aldoq esa sariqqa o'tib boradi va ho kazo.

Spektrga birinchilardan bo'lib sinchkovlik bilan nazar solgan inson - ingliz hakimi kimyogari Uilyam Xayd Vollaston (1766-1828) bo'ldi. Vollaston quyosh spektridagi bir necha oraliqlarda, ko'zga ko'rinmaydigan tartibda kesib o'tuvchi noma'lum xira chegara chiziqlarini kuzatdi. Lekin u bu hodisaga unchalik ahamiyat bermadi. Vollaston spektrdagi xira chiziqlarni prizmaning o'ziga xosligi (masalan nuqsoni) yoki nur manbaga bo'layotgan biror tashqi ta'sir, yoki yana biror boshqa juz'iy sababdan deb o'yladi. Uni faqat mazkur chiziqlar rangdor yo'laklarni bir-biridan yaqqol ajratib turganligi qiziqtirgan. Vollaston unchalik katta ahamiyat bermagan bu noma'lum chiziqlarni haqiqiy ma'noda chuqur ilmiy tahlil qilib o'rganib chiqqan olim Olmoniyalik Yozef Fraungofer (1787-1826) bo'ldi. Uning sharafiga bu chiziqlar fanda Fraungofer chiziqlari deb yuritila boshladi va ajoyib tadqiqotchining nomini tarixda abadiylashtirdi.

Batafsil... Mulohaza bildiring
Yangilаndi: 29.01.2025 09:06
 

Edvin Oldrin

21.07.2014 05:11 Muzaffar Qosimov Ma'lumotnomalar - Astronomiya
E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 6
Juda yomon!A'lo! 

kichik Edvin Yujin Bazz Oldrin
Edvin Oldrin

kichik Edvin "Bazz" Yujin Oldrin (inglizcha: Edwin Eugene Aldrin, Jr) 1930-yilning 20- yanvarida AQSHning Nyu-Jersi shtati, Glen-Ridj sharida tug'ilgan. AQSH aviatsiya muhandisi, NASA astronavti, AQSH harbiy havo kuchlari iste'fodagi polkovnigi, Fan Doktori. Insoniyat tarixida ilk marotaba Oyga parvoz qilgan "Apollon-11" fazo kemasi ekipaji a'zosi. "Apollon-11"ning Oy moduli - "Burgut"ning uchuvchisi. Oyga qo'nishni amalga oshirgan ilk fazogir, ekipaj komandiri Nil Armstrongdan keyin, Oyga qadam bosgan ikkinchi inson.

1946-yilda, Monkler sharidagi o'rta maktabni tamomlagach, Vest-Poyntdagi AQSH harbiy akademiyasiga o'qishga kirgan. 1951-yilda mazkur akademiyani muvaffaqiyatli tamomlab, harbiy texnika fanlari bakalavri diplomini qo'lga kiritgan. Shu yili AQSH harbiy havo kuchlariga xizmatga chaqirilib, 1953-yilda, Koreya urushiga safarbar etilgan. Koreys urushidan keyin, Edvin Oldrin, Alabamadagi Maksvell aviatsiya universitetida ofitserlik maktabini o'tadi va bir qator harbiy bilim yurtlarida, havo janglari bo'yicha dars berdi. Edvin Oldrin, 1963-yilga kelib, Massachusets texnologiya universitetida, orbitadagi kosmik apparatlarning tutashtirilishini boshqarishga bag'ishlangan mavzuda doktorlik dissertatsiyani yoqladi va Fan Doktori unvoniga ega bo'ldi.

Batafsil... Mulohaza bildiring
Yangilаndi: 05.02.2025 15:34
 

Matematikadan olimpiadalarga tayyorlanish qo'llanmasi

30.03.2014 07:46 Muzaffar Qosimov Kutubxona - Matematika
E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 386
Juda yomon!A'lo! 

Matematikadan olimpiadalarga tayyorlanish qo'llanmsai
(I.Sh. Isxoqov).

Muallif: Isxoqov I.Sh

Tematik yo'nalishi: Matematika, masalalar to'plami

Tarixi: Toshkent, "O'qituvchi" nashriyoti, 1975-yil.

Orbita.Uz taqdim etayotgan elektron nusxa: .pdf formatida, sifatli skanerlangan.

Grafikasi: O'zbek tili kirill alifbosida

Batafsil... Mulohaza va fikrlar (15)
Yangilаndi: 22.10.2019 17:24
 

Segnetoelektriklar

23.09.2014 17:41 Muzaffar Qosimov Ma'lumotnomalar - Fizika
E-mail Chop etish PDF
Maqola Reytingi: / 21
Juda yomon!A'lo! 

Segnetoelektriklar

Segnetoelektriklar deb bir qator ajoyib dielektrik xossalarga ega bo'lgan va birinchi navbatda, hatto tashqi bo'lmaganida ham vujudga keladigan, o'z-o'zida elektr qutblanish xususiyatiga ega bo'lgan kristall moddalarga aytiladi. Birinchi marta bu xossalarni fizik olimlar I.V.Kurchatov va P.P. Kobeko, segnet tuzi (NaKC4H4O64H2O) kristallarini tekshirayotganda aniqlagan edilar. Shundan, mazkur sinf dielektriklar uchun segnetoelektriklar nomi kelib chiqqan. Keyinchalik, ba'zi boshqa kristallarning, masalan, bariy titanati, litiy tantalati, kaliy digidrofosfati kristallarining segnetoelektrik xossalarga ega bo'lishi aniqlandi. Segnetoelektriklar o'z dielektrik xossalarining anizotropiyasi bilan xarakterlanadi. Masalan, agar elektr maydon muayyan kritallik o'qlar bo'lab hosil qilingan bo'lsa, u holda ε dielektrik doimiy biror haroratlar sohasida maydon kuchlanganligiga kuchli darajada bog'langan bo'la boshlaydi va juda katta (ε~10000) qiymatga erishadi. Bundan tashqari, ε kattalik dielektrikning oldingi holatiga bog'liq bo'ladi. Dielektrikning segnetoelektrik sohasini chegaralovchi haroratga Kyuri nuqtasi deyiladi. Yuqoriroq haroratlarda moddalarning segnetoelektrik xossalari yo'qoladi. Ba'zi segnetoelektriklarda ularning ajoyib xossalari harorat bo'yicha ham yuqoridan, ham pastdan chegaralangan ikkita Kyuri nuqtadi bo'ladi.

 

Batafsil... Mulohaza bildiring
Yangilаndi: 31.01.2025 17:00
 
Mavzuga oid boshqa mаqоlаlаr...


Maqolaning 44 sahifasi, jami 109 sаhifа
Banner

Orbital latifalar :) :)

УлыбаюсьУлыбаюсьУлыбаюсь

Horijlik sayyoh samarqandlik matematik olimdan so'rayapti (ko'chada):

-kechirasiz, Registon maydonini qanday topsam bo'ladi?

-eni va bo'yini ko'paytirasiz, ya'ni, S=ab...


Birliklar Konvertori

Birlik / Kattalik turini tanlang:
Qiymatni kiriting:

Natijaviy qiymat:

© Orbita.uz

Kontent statistikasi

Foydalanuvchilar soni : 368
Kiritilgan mаqolalar soni : 884
O'qilgan sahifalar soni : 13401203

Tafakkur durdonalari

Dunyo imoratlari ichida eng ulug'i - MAKTABDIR! (M Behbuduy)