Orbita.uz

Neon

24.04.2019 15:44 Muzaffar Qosimov Ma'lumotnomalar - Kimyo

Neon

Neon - kimyoviy elementlar davriy jadvalining ikkinchi davr, 18-guruh elementi. Formulasi Ne. Atom raqami 10.

Koinotda tarqalganligi bo'yicha, vodorod, geliy, kislorod va uglerod elementlaridan keyingi, beshinchi o'rinda turadi. Oddiy modda sifatidagi neon bir atomli, hidsiz va rangsiz gaz ko'rinishida bo'ladi.

Kashf qilinishi va atama etimologiyasi.

Neonni 1898-yilda ingliz kimyogarlari Uilyam Ramzay va Moris Travers kashf qilishgan. Ular havo tarkibidan kislorod, azot va boshqa nisbatan og'irroq elementlar chiqarib yuborilgandan keyingi qolgan moddalarni o'rganish yo'li bilan neonni ajratib olishgan. Element nomi yunon tilida «yangi» degan ma'noni bildiradigan so'zdan olingan. Ma'lumotlarga ko'ra, ushbu nomni, Uilyam Ramzayning 13 yoshli o'smir o'g'li taklif qilgan emish.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 10.02.2025 07:49

Plimpton 322

29.07.2019 09:44 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Qiziqarli matematika

Plimpton 322

"Plimpton 322" bu - qadimgi Bobil madaniyatiga taalluqli bo'lgan sirli bir sopol bo'lagining nomidir. Unda 4 ta qator va 15 ustundan iborat jadvalga o'yib yozilgan sonlar aks ettirilgan. Uni ayrim matematiklar jahondagi eng mashhur va muhim artefaktlardan biri deb baholaydilar. Jadvalda a²+b²=c² shartga mos keladigan butun sonlar ketma-ketligi, ya'ni, Pifagor sonlarining ro'yxati berilgan bo'lib, tahlillarga ko'ra, mazkur sopol bo'lagi taxminan eramizdan avvalgi 1800-yillarga tegishli bo'lishi mumkin ekan. Dastlabki uchta ustunda 3,4,5 singari Pifagor sonlari keltirilgan bo'lib, to'rtinchi ustun esa shunchaki satr raqamini ifodalaydi. Mazkur jadvalni qadimgi Bobilliklar nima maqsadda ishlatishgani ma'lum emas. Lekin, ba'zi tarixchilar, uning algebraik yoki trigonometrik masalalarni yechishda qo'llanilgan tayyor yechimlar ro'yxati sifatida ishlatilgan bo'lsa kerak deb taxmin qilishadi.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 03.02.2025 09:13

Nobel-2019. Fizika sohasida Nobel mukofoti egalarining ilmiy ishlari haqida batafsil

09.10.2019 08:49 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Maqolalar

Nobel-2019. Fizika sohasida Nobel mukofoti egalarining ilmiy ishlari haqida batafsil

Avval xabar berganimizdek, bugun Stokgolmda Shvetsiya Qirollik Akademiyasi tomonidan, joriy yilgi fizika bo'yicha Nobel mukofoti egalari e'lon qilindi. Unga ko'ra, "Koinotning tadrijiy evolyutsiyasi va Yerning Koinotdagi o'rnini tushuntirib bergani uchun" ta'rifi bilan, AQShning Prinston universiteti professori Jeyms Piblsga teng yarim ulush bilan, hamda, "fizik kosmologiya sohasidagi nazariy kashfiyotlari uchun ta'rifi" bilan Jeneva universiteti olimi Mishel Mayorga chorak ulush bilan, hamda, "Quyosh turidagi yulduz atrofida aylanayotgan ekzosayyorani kashf qilgani uchun" ta'rifi bilan Kembrij universiteti professori Didye Kelozga chorak ulushdan taqsimlab beriladigan bo'ldi (u shuningdek, Jeneva universiteti professori hamdir va Mishel Mayor bilan birga ishlaydi).

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 17.02.2025 07:50

Gaz chang buluti gipotezasi

19.08.2019 13:52 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Tabiat qonunlari

Gaz chang buluti gipotezasi

Quyosh sistemasi gaz va changdan iborat quyuq bulutdan hosil bo'lgan

Quyosh tizimi qanday hosil bo'lgani haqida fikr yurituvchi gipotezalar kosmogoniya sohasiga taalluqlidir. Kosmogoniya - nazariy astronomiyaning eng qadimgi bo'limlaridan biri bo'lib, u aynan Quyosh sistemasining paydo bo'lishi va shakllanish evolyutsiyasiga oid turli gipoteza va nazariyalarni o'zida jamlaydi.

Shunday gipotezalardan eng birinchisini nemis faylasufi Immanuil Kant (1724-1804) ilgari surgan edi va u asosan mantiqiy mulohazalarga tayangan holda, birmuncha jo'n modelni taklif qilgan. Shunga ko'ra, Quyosh sistemasining shakllanishiga oid dastlabki haqiqiy ilmiy gipotezani farang olimi Pyer Simon Laplas tomonidan taklif etilgan deb olinadi. Aynan Laplas, Nyutonning butun olam tortishish qonuni doirasida Quyosh sistemasidagi sayyoralarning harakat mexanizmlarini asoslab bergan.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 13.02.2025 15:56

Teofast Paratsels

14.08.2013 19:12 Muzaffar Qosimov Olimlar - O'tmishning buyuk olimlari

Teofast Paratsels

(1493-1541)

XVI asrda gâ€˜arb tibbiyot va alkimyogarlik fanlari uchrashgan nuqtada yangi arbob: Teofast Paratsels â€“ ajoyib jarroh hakim va alkimyogar, feâ€™liga koâ€˜ra tajang va qoâ€˜rs kishi, jarrohlik tigâ€˜i hamda jang xanjarini bir xilda mahorat bilan ishlata oladigan koâ€˜p qirrali shaxsÂ paydo boâ€˜ldi.

Â«Haqiqiy kimyo oltin qidirishda emas, odamlar uchun dori â€“ malhamlar tayyorlashda namoyon boâ€˜ladi!Â» â€” deb eâ€™tirof etgan edi Paratsels, va bu soâ€˜zlar uning hayotiy shiori boâ€˜lib qoldi.

Filipp Aureol Teofast Bombast fon Gogengeym, taxallusi â€“ Paratsels, 1493-yilning 10-noyabr kuni Shveytsariyaning Shvits kantoni, Eynzideln shaharchasida tugâ€˜ildi. Erta yoshlaridanoq tibbiyot fanlariga qiziqish bilan oâ€˜qishga kirishib, Germaniya, Fransiya va Italiyadagi koâ€˜zga koâ€˜ringan hakimlardan tahsil oldi. Oâ€˜qish yillaridayoq Paratsels kimyo bilan jiddiy shugâ€˜ullana boshlagan. U faqatgina tajribalar oâ€˜tkazish bilan cheklanib qolmay, konlarda, shaxta va togâ€˜-kon sanoati zavodlarida ishlab, amaliy ish tajribasini ham orttirib bordi. Paratsels oâ€˜z faoliyatida eng katta eâ€™tiborni kimyo yutuqlarini tibbiyotga tadbiq etishga qaratdi. Uning bu sayi-harakatlari natijasida, yangi fan yoâ€˜nalishi yatrokimyo^[1]paydo boâ€˜ldi.

Batafsil...

Yangilаndi: 06.03.2018 11:12

Mavzuga oid boshqa mаqоlаlаr...