Barbara Mak-Klintok

(1902 - 1992)

Barbara Mak-Klintok genetika sohasining eng yuksak ilmiy salohiyatga ega olima va tadqiqotchisi bo‘lib, u genetika sohasidagi ilmiy izlanishlari natijasida 1983-yilda fiziologiya va tibbiyot yo‘nalishlaridagi  Nobel mukofotiga loyiq topilgan.

Barbara Mak-Klintok 16-mart 1902-yilda AQSHning Konnektikut shtati, Xartford shahri tavallud topgan. Keyinchalik ularning oilasi Nyu Yorkka ko‘chib o‘tdi va Barbara Bruklindagi o‘rta maktabda o‘qiy boshladi. Uning onasi Barbaradagi tabiiy fanlarga bo‘lgan qiziqishni ma’qullamas edi. Lekin baribir, uning 1919-yilda Nyu York shtatidagi Itake shahri, Kornell universitetiga o‘qishga kirishiga to‘sqinlik qilmadi. U mazkur universitetda Botanikadan chuqur ta’lim oldi. 1923-yili bakalavr diplomini qo‘lga kiritdi. Bir yil avval u genetika bilan jiddiy qiziqib qolgan edi. 1927-yilga kelib Barbara Mak-Klintok fan doktori ilmiy unvoniga sazovor bo‘ldi. Lekin, o‘sha vaqtda Kornell universitetida ayollarning genetika bilan shug‘ullanishi qat’iy ta’qiq ostida bo‘lgani uchun, Barbara Mak-Klintokning ilmiy unvoni rasman Botanika yo‘nalishida qayd etilgan edi. Shu yildan e’tiboran olima ayol, o‘zi ta’lim olgan universitetda Botanika fanidan o‘qituvchi bo‘lib ishlay boshladi. Olimaning mazkur o‘quv yurtidagi O‘qituvchilik faoliyati 1931-yilgacha davom etdi.

Teofast Paratsels

(1493-1541)

XVI asrda g‘arb tibbiyot va alkimyogarlik fanlari uchrashgan nuqtada yangi arbob: Teofast Paratsels – ajoyib jarroh hakim va alkimyogar, fe’liga ko‘ra tajang va qo‘rs kishi, jarrohlik tig‘i hamda jang xanjarini bir xilda mahorat bilan ishlata oladigan ko‘p qirrali shaxs  paydo bo‘ldi.

«Haqiqiy kimyo oltin qidirishda emas, odamlar uchun dori – malhamlar tayyorlashda namoyon bo‘ladi!» — deb e’tirof etgan edi Paratsels, va bu so‘zlar uning hayotiy shiori bo‘lib qoldi.

Filipp Aureol Teofast Bombast fon Gogengeym, taxallusi – Paratsels, 1493-yilning 10-noyabr kuni Shveytsariyaning Shvits kantoni, Eynzideln shaharchasida tug‘ildi. Erta yoshlaridanoq tibbiyot fanlariga qiziqish bilan o‘qishga kirishib, Germaniya, Fransiya va Italiyadagi ko‘zga ko‘ringan hakimlardan tahsil oldi. O‘qish yillaridayoq Paratsels kimyo bilan jiddiy shug‘ullana boshlagan. U faqatgina tajribalar o‘tkazish bilan cheklanib qolmay, konlarda, shaxta va tog‘-kon sanoati zavodlarida ishlab, amaliy ish tajribasini ham orttirib bordi. Paratsels o‘z faoliyatida eng katta e’tiborni kimyo yutuqlarini tibbiyotga tadbiq etishga qaratdi. Uning bu sayi-harakatlari natijasida, yangi fan yo‘nalishi yatrokimyo^[1] paydo bo‘ldi.

Nikolay Kopernik

(1473-1543)

Nikolay Kopernik 1473-yilning 19-fevralida Polshaning Toruni shahrida tavallud topdi. Uning otasi savdogar bo‘lib, bu shaharga Germaniyadan ko‘chim kelishgan edi. Nikolay Kopernik oilada to‘rtinchi farzand bo‘lgan. o‘n yoshgacha Nikolay Kopernik farovon va to‘qchilikda hayot kechirdi. Uning baxtiyor bolaligi, bo‘lajak olim roppa rosa o‘n yoshga to‘lgan vaqtda to‘satdan qayg‘uli yillarga almashindi. Yevropaning deyarli yarim aholisini hayotdan olib ketga o‘lat epidemiyasi Torunga ham yetib kelib, Nikolay Kopernikning otasini ham o‘zining dastlabki qurbonlaridan biriga aylantirdi. Padaridan ayrilgan Kopernikning keyingi taqdiri, uning o‘qishi va tarbiyasi muammolari tog‘asi

Aynan Boloniyada Kopernik astronomiyaga bo‘lgan qiziqishlarini o‘zining ilmiy faoliyatiga asos bo‘ladigan darajada shakllantirdi. 1497 yil 9 mart oqshomida astronom Domeniko Mari Novara bilan birgalikda Nikolay Kopernik o‘zining eng dastlabki ilmiy astronomik kuzatishlarini olib bordi. Bu kuzatishdan keyin Kopernik Oyning kvadraturada joylashgan vaqtidagi yerdan uzoqlik masofasi, yangi oy, yoki to‘lin oy vaqtidagilar bilan bir xil ekan. Universitetda o‘rgatilgan Ptolomey ta'limoti faktlari bilan bunday nomuvofiqlik Nikolay Kopernikni chuqur ilmiy mulohazalar qilib ko‘rishga undadi.

Arximed

(eramizdan avvalgi 287 - 212 yillar)

..bu Sitsiliyalik odam, tabiatan imkonsiz bo‘lgan aqliy qobiliyat egasi!«

Sitseron.

Arximed eramizdan avvalgi 287-yilda Yunonistondagi Sirakuza shahrida tug‘ilgan va butun hayotini mazkur shaharda yashab o‘tgan. . Uning otasi Fidiy ismli munajjim bo‘lib, shahar hokimi Gieron huzuridagi ko‘zga ko‘ringan arboblardan biri bo‘lgan. Arhimed ham ko‘plab zmondoshlari singari, Misrdagi Ptolomeylar sulolasi tomonidan asos solingan ilg‘or ilm-fan, yetuk mutafakkirlar olimlar va eng katta kutubxonalar maskani - Iskandariyada ta'lim oldi.

Iskandariyadagi ta'lim yakunlanganidan so‘ng, Arximed Sirakuzaga qaytdi va o‘z otasining xizmat vazifasini davomchisi sifatida faoliyat yuritdi.