Berkliy

Berkliy – atom raqami 97 bo‘lgan, sun’iy olingan radioaktiv transuran element bo‘lib, aktinoidlar oilasiga mansub. Formulasi Bk. Berkliyning barqaror izotoplari mavjud emas. Uning nisbatan uzoq yashovchi nuklidi ²⁴⁷Bk 1380 yilga teng yarim yemirilish davriga ega.

Kashf qilinishi va atama etimologiyasi.

Berkliyni 1949-yilda AQSHning Berkli shahridagi Lourens nomidagi milliy Laboratoriyada olimlar Glenn Siborg hamda, Stenli Tomson tomonidan ameritsiy-241 nishonini siklotronda α-zarralar bilan bombardimon qilish orqali sintez qilingan. Reaksiya quyidagicha ifodalanadi:

Geliy

Geliy – kimyoviy elementlar davriy jadvalining ikkinchi elementi. Formulasi He. Davriy jadvalning birinchi davri, 18-guruhida joylashgan. Inert gazlar turkumining eng birinchi gazi hisoblanadi.

Oddiy modda sifatidagi geliy bir atomli, rangsiz, hidsiz, inert gaz.  Geliy borliqda eng ko‘p tarqalgan elementlardan biri, sifatida faqat vodoroddan keyingi o‘rinda turadi. Shuningdek, geliy kimyoviy moddalar ichida ham, eng yengil moddalardan biri bo‘lib, undan yengil modda faqat vodorod bo‘ladi. Geliy - hozirda ma’lum moddalar ichida eng past qaynash haroratiga ega modda sanaladi.

Titsius-Bode qonuniyati

Titsius-Bode qonuniyati (shuningdek Bode qonuni nomi bilan ham ma'lum) - sayyoralarning Quyoshdan uzoqlashish tartibi, ya'ni Quyoshgacha bo‘lgan masofalarining (orbitalarning o‘rtacha radiusini) ifodalovchi empirik formula.

Qonuniyat I.D. Titsius tomonidan 1766-yilda taklif etilgan va I.E. Bodening ilmiy ishlari tufayli mashhur bo‘lib ketgan. U quyidagicha keltiriladi: D_i=0,3,6,12... ketma-ketlikdagi har bir elementga 4 qo‘shiladi va natijani 10 ga bo‘linadi. Hosil bo‘lgan qiymat i-sayyora orbitasining o‘rtacha radiusiga teng bo‘ladi. Ya'ni:

D_i - ketma-ketlikda, birinchi sondan tashqari, keyingi sonlar geometrik progressiyani tashkil qiladi. Ya'ni,

Kox qorparchasi

Kox qorparchasi - matematika yo‘nalishida ta'lim olayotgan talabalar duch keladigan eng birinchi fraktal obyektlardan biri bo‘ladi. Shuningdek, Kox qorparchasi matematika tarixida ham, eng birinchi bo‘lib o‘rtaga tashlangan fraktallardan biri sanaladi. Ushbu ajoyib va chiroyli, shu bilan birga, murakkab geometrik shakl tasviri ilmiy manbalarda 1904-yilda e'lon qilingan, "Oddiy geometrik yasashlar vositasida olingan urinmalarsiz uzluksiz egri chiziq haqida" deb nomlangan maqola orqali paydo bo‘lgan edi. Muallif - shved matematigi Nils Fabian Xelge fon Kox (1870-1924). Shunisi qiziqki, Kox qorparchasining yasash jarayoni uchburchak chizishdan emas, balki, to‘g‘ri chiziqdan, aniqrog‘i, kesmadan boshlanadi.