Vodorod

Vodorod – kimyoviy elementlar davriy jadvalining eng birinchi elementi. Formulasi H. Vodorodning formulasi, uning lotincha nomi – «Hydrogenum»ning bosh harfidan kelib chiqqan bo‘lib, u qadimgi yunon tilidagi ὕδωρ — «suv» va γεννάω -  «tug‘diruvchi» so‘zlaridan yasalgan. Tarjimada «suv tug‘diruvchi» ma’nosini anglatadi.

Oddiy modda sifatidagi vodorod H₂ – yengil, rangsiz gaz.  Kislorod bilan aralashma holida yonishga va portlashga xavfli. Toksik emas. Etanolda, shuningdek qator metalllarda: temir, nikel, palladiy, titan va platinada eriydi.

Kashf qilinishi va atama etimologiyasi.

Vodorodni ilk marotaba 1766 yilda ingliz kimyogar va fizik olimlari Genri Kavendish tomonidan kashf etilgan deb hisoblanadi. Kavendishning o‘zi, tajribalarida olingan noma’lum gazga «yonuvchi havo» deb nom bergan. «Yonuvchi havo» yondirilganida suv hosil bo‘lishini kuzatgan Kavendishning o‘zi, ilmiy mulohazalarda flogiston ta’limotiga tayanib qolganligi bois bu borada yakuniy xulosa chiqara olmagan. Vodorod alohida kimyoviy element ekanligini esa, ilk marta farang kimyogari Antuan Lavuaze hamda muhandisi Jan Menyo birgalikda olib borgan maxsus gazometr uskunalar yordamidagi tajribalar orqali ilmiy isbotlangan. Elementga «Hydrogenum» nomini ham aynan Lavuaze taklif qilgan. O‘zbek tiliga rus tili orqali kirib kelgan «Vodorod» atamasi esa, 1824 yilda rus kimyogari M. Solovyov tomonidan fanga kiritilgan edi.

Elementlarning elektrmanfiyligi - χ

Elementnning elektrmanfiyligi, ushbu element atomining, kimyoviy birikma hosil qilishda, boshqa elementlarning valentatomilaridan elektronlarini tortish energiyasini ifodalaydi. [1]

Elektr manfiylik - atomning birikmada o‘ziga elektronlar tortish xususiyatidir. [2]

Elektr manfiylik - atom yadrosining kuch maydonini xarakterlaydi va u, bir vaqtning o‘zida, yadro zaryadiga ham, shuningdek, yadroning elektronlar orqali ekranlanishi darajasiga ham bog‘liqdir. Elementlarning elektr manfiyligi, ular xosil qilgan moddalarning ko‘p xossalarini, xususan, kovalent bog‘lanishlarning qutbliligini, ularning reaksiyalarda qanday kimyoviy xususiyat namoyon qilishi, oksidlanish darajasi ishorasini, vodorod bog‘lanishlarini amalga oshirish imkoniyatlar va boshqa xossalari to'g'risida mulohaza yuritish imkonini beradi.

Quyidagi jadvallarda, Kimyoviy elementlarning Elektr manfiyliklarining qiymatlari nisbiy birliklarda keltirilgan.

kichik Edvin Yujin Bazz Oldrin

Edvin Oldrin

kichik Edvin "Bazz" Yujin Oldrin (inglizcha: Edwin Eugene Aldrin, Jr) 1930-yilning 20- yanvarida AQSHning Nyu-Jersi shtati, Glen-Ridj sharida tug‘ilgan. AQSH aviatsiya muhandisi, NASA astronavti, AQSH harbiy havo kuchlari iste'fodagi polkovnigi, Fan Doktori. Insoniyat tarixida ilk marotaba Oyga parvoz qilgan "Apollon-11" fazo kemasi ekipaji a'zosi. "Apollon-11"ning Oy moduli - "Burgut"ning uchuvchisi. Oyga qo‘nishni amalga oshirgan ilk fazogir, ekipaj komandiri Nil Armstrongdan keyin, Oyga qadam bosgan ikkinchi inson.

1946-yilda, Monkler sharidagi o‘rta maktabni tamomlagach, Vest-Poyntdagi AQSH harbiy akademiyasiga o‘qishga kirgan. 1951-yilda mazkur akademiyani muvaffaqiyatli tamomlab, harbiy texnika fanlari bakalavri diplomini qo‘lga kiritgan. Shu yili AQSH harbiy havo kuchlariga xizmatga chaqirilib, 1953-yilda, Koreya urushiga safarbar etilgan. Koreys urushidan keyin, Edvin Oldrin, Alabamadagi Maksvell aviatsiya universitetida ofitserlik maktabini o‘tadi va bir qator harbiy bilim yurtlarida, havo janglari bo‘yicha dars berdi. Edvin Oldrin, 1963-yilga kelib, Massachusets texnologiya universitetida, orbitadagi kosmik apparatlarning tutashtirilishini boshqarishga bag‘ishlangan mavzuda doktorlik dissertatsiyani yoqladi va Fan Doktori unvoniga ega bo‘ldi.

Nil Olden Armstrong

Nil Armstrong

Nil Oldin Armstrong (inglizcha: Neil Alden Armstrong) 1930-yilning 5 avgustida AQSHning Ogayo shtati, Ualakoneta shahrida tug‘ilgan. AQSH astronavti, insoniyat tarixida Oyga qadam qo‘ygan birinchi inson, sinovchi-uchuvchi, kosmik muhandis. Ualakoneta shahridagi o‘rta maktabni 1947 yilda tamomlagach, shu yilning o‘zida, Indiana shtati, Vest-Lafayet sharidagi Perdyu universitetining aviatsiya sanoati yo‘nalishiga o‘qishga kiradi. Universitetdagi o‘qishni, oraliq tanaffuslar bilan, 1955-yilgacha davom ettirgan va yakunda, 1955-yili, aviatsiya texnikasi fanlari bo‘yicha bakalavr diplomini qo‘lga kiritgan. Shundan so‘ng, u harbiy xizmatga chaqirilgan va AQSH harbiy havo kuchlari tarkibida, Koreys urushida qatnashgan. Koreys urushidan ikkita oltin yulduz va "Aviatsiya" medali bilan qaytgach, 1958-yilda, tajribaviy kosmik apparati - American X-15 da uchish uchun tanlov bo‘yicha, sinovchi-uchuvchilar safiga kiritildi. Ushbu turkumdagi raketalardagi ilk parvozini 1960-yilda amalga oshirgan Armstrong, 1962-yilga qadar 7 marta, atmosferaning yuqori qatlamlariga raketa parvozlarini amalga oshirdi. 1962-yilda, raketalardagi uchishlarning muvaffaqiyatsiz loyiha ekanligini ta'kidlagan holda loyihani tark etdi va NASAning koinotga uchish uchun olib borayotgan fazogirlar tanloviga ishtirok etish uchun hujjat topshirdi. Shu yili Armstrongni, kosmik parvozlar uchun tayyorlanuvchi kosmonavtlar ro‘yxatining 2-guruhiga qabul qilishdi. Nil Armstrong NASAdagi ilk kosmik parvozini, 1966 yilida, "Ajena-8"fazoviy kemasida amalga oshirdi. Biroq, parvoz, fazo kemasining yo‘nalish belgilovchi tizimlarida kelib chiqqan jiddiy nosozliklar tufayli, ekipaj muddatidan avval yakunlanib, yerga qaytishga majbur bo‘lgan. Ushbu parvoz davomida, Armstrong fazo kemasi kapitani bo‘lib, ikkinchi uchuvchi - Devid Skott bilan birgalikda, ilk bora ikkita fazo kemalari - "Ajena-8" hamda, uchuvchisiz "Jemini" apparatlarining o‘zaro tutashtirish operatsiyasini amalga oshirishgan edi.