Uran - beqaror element

Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvalidagi elementlarning aksariyati, ya'ni, 1-raqamli element vodoroddan boshlab, 83-raqamli element vismutgacha bo'lgan barchasi barqaror elementlar sanaladi. Ushbu elementlarning hech bo'lmasa bir dona atomi doimiy barqaror bo'lib qoladi. Balki tabiatda mavjud barqaror elementlarning hammasi aynan o'sha 83 ta elementdan iborat bo'lishi mumkin.

Vismutdan keyin keluvchi element - poloniydan boshlab, beqaror kimyoviy elementlar qatori boshlanadi. Bu elementlarni beqaror deyilishiga sabab, vaqt o'tishi bilan bunday elementning atomi parchalanib, boshqa bir atomga aylanadi. Bunday beqaror elementlar ichida keng tarqalgani va eng birinchi bo'lib kashf qilingani - davriy jadvaldagi 92 raqamli element - Uran elementidir. Uranni 1789-yilda olmon kimyogari Martin Genrix Klaport (1743-1817) tomonidan nasturan mineralini tadqiq qilish vaqtida kashf etilgan. o'zi kashf qilgan elementni olim, o'sha yillarda astronom hamkasblari tomonidan kashf etilgan yangi sayyora - Uran sharafiga shu nom bilan nomlagan.

Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvaliga yangi 4 ta element qo'shildi

Nazariy va Amaliy Kimyo Xalqaro Ittifoqi (IUPAC) Mendeleyev kimyoviy elementlar davriy jadvaliga yangi to'rtta element qo'shilganini rasman tasdiqladi. Yangilangan davriy jadvalni Rossiya, AQSH va Yaponiya olimlari birgalikda tartiblashgan.

Davriy jadvalga yangi qo'shilgan elementlarga hozircha vaqtinchalik nomlar berilgan. Ulardan birinchisi Ununtriy deb nomlangan bo'lib, formulasi Uut, davriy jadvaldagi tartibi esa 113 bo'ladi ("Ununtriy" nomi lotinchada 113 degani). Shuningdek Ununpentiy - Uup (115), Ununseptiy - Uus (117) va Ununoktniy - Uuo (118) elementlari ham endi rasman tan olindi. Endilikda ushbu elementlarni kashf qilgan olimlarga yoki ilmiy guruhlarga mazkur elementlarga boshqa nom berish huquqi beriladi. Ushbu elementlarning kashf etilgani haqidagi xabarlar paydo bo'lganiga ancha yillar bo'lgan bo'lsa-da, shtab-kvartirasi Shimoliy Karolinadagi Research Triangle Parkda joylashgan IUPAC tashkiloti, ushbu elementlarni faqat 2015-yil 30-dekabr sanasiga kelibgina rasman tan oldi. Buning uchun o'sha elementlarni kashf qilgan olimlardan mustaqil ravishda, boshqa ilmiy ekspertlar ham ushbu elementlarni sintez qila olishlari talab etilardi. Odatda faqat shunday tasdiq orqaligina haqiqatan ham yangi kimyoviy element kashf etilgani rasman e'tirof etiladi. Shu sababli ham biz yangi 4 elementning davriy jadvalga rasman qo'shilishini 2015-yil so'ngigacha kutishga majbur bo'ldik.

Kimyoviy elementlar sonining chegarasi bormi?

"Kimyoviy element" bu - borliqda mavjud bo‘lgan va muayyan turkumga mansub bo‘lgan barcha atomlardir. o‘sha "turkum"ni aniq ta'riflash masalasi, so?nggi uch yuz yil ichida juda ko‘p marta qayta ko‘rib chiqildi. Aytmoqchimizki, kimyoviy element tushunchasini ta'riflash uchun ilk urinishlardan birini amalga oshirgan va buning uchun qadimgi yunon tilidagi "atom" va "element" so‘zlarini qo‘llashni ma'qul topgan olim Jon Daltondan boshlab, shu kungacha bu boradagi munozaralar tinayotganicha yo‘q. o‘rni kelganda aytib o‘tmoqchimizki, "element" so‘zi qadimgi Yevropa xalqlari tilida shuningdek "betartiblik" ma'nosini ham anglatgan ekan. Tasodifmi yoki - yo‘q, bunisi qorong‘u, lekin harqalay, kimyoviy element tushunchasining aniq ta'riflash va elementlarni tartiblash masalasida Daltondan keyin ham "element" so‘zining o‘sha yunoncha ma'nosiga monandlik amalda kuzatildi. Bizga ma'lumki, Mendeleyev Davriy qonunining boshlang‘ich ta'rifida kimyoviy elementlarning atom massasi inobatga olinadi va buyuk kimyogar rus olimining fikriga ko‘ra aynan shu jihat elementlarning davriylik xossalarini belgilaydi. Lekin davriy qonunning hozirgi umumqabul qilingan zamonaviy talqini, Mendeleyev o‘zi ta'riflagan shaklidan ancha farq qiladi. Davriy qonunning zamonaviy ta'rifiga ko‘ra, muayyan atomning qaysi elementga tegishli ekanligini belgilaydigan jihat, uning yadrosining zaryadi hisoblanadi (yadroning zaryadi esa undagi protonlar soniga ekvivalent bo‘ladi). Masalan, siz ko‘rayotgan atomning yadrosida bittagina proton bo‘lsa, u doimo vodorodga tegishli bo‘ladi.

2015-yilning eng ilg'or fan fidoiylari

Nature jurnali ilm-fan olamida 2015-yil yakunlariga bag'ishlangan qator maqolalar chop etdi. Unda jumladan 2015-yil davomida o'z fan sohasida eng katta natijalarga erishgan va ilm yo'lida fidoiylik ko'rsatgan ilg'or fan kishilari haqida so'z boradi.

"Embrion muharriri", "Pluton ovlovchi", "Iqlim posboni" va "Yadro diplomati" - "Nature" jurnali 2015 yil davomida jahon ilm osmonida yorqin iz qoldirgan eng ilg'or va fidokor olimlarni aynan shunday nomlar bilan sharaflagan. Orbita.uz sayti ham o'z mutolaachilarini ushbu olimlarning faoliyati va natijalari bilan tanishtirishni o'rinli deb topdi.

"Iqlim posboni" - Kristina Figers

Kristina Figers - Kosta-Rikalik diplomat bo'lib, o'z diplomatik faoliyatining katta qismini Yer sayyorasida iqlim o'zgarishlari masalalarini o'rganish va uning salbiy oqibatlarini oldini olishga bag'ishlagan. Figersning aytishicha, uning iqlim o'zgarishlari masalalarini o'rganishga kirishishi uchun turtki bo'lib, Kosta-Rika o'rmonlarida yashovchi qurbaqa turlaridan birining uning ko'z oldida butunlay qirilib ketganligi bo'lgan ekan. U o'sha qurbaqani bolaligida o'zi ko'rganligi, lekin katta bo'lganida bu qurbaqa turi yo'q bo'lib ketganligi va endi o'z farzandlariga qurbaqa haqida faqat ertaknamo hikoya qilayotganligini afsus bilan ta'kidlaydi. "Bu narsa meni larzaga soldi", - deydi Figers. "Atmosfera haroratining asta sekinlik bilan o'sib borishi, mazkur qurbaqaning yashash sharoitini yo'qqa chiqardi. Natijada ushbu tur butunlay yo'q bo'lib ketdi. Men bu jonzot haqida bolalarimga hikoya qilib berar ekanman, u haqida eski adabiyotlardangina ma'lumot topardim. Men bu borada yangi materiallar yig'a boshladim va o'sha lahzalarda o'zimni Yerdagi iqlim o'zgarishlari masalalariga bag'ishlashim kerakligini anglab yetdim".