Kalsiy - suyak elementi

Yer qobig'ida silikatlar turkumiga mansub bo'lmagan minerallar mavjud. Bundaylardan biri - ohaktoshdir. Ushbu mineral qanday ko'rinishda ekanligiga qarab, turli nomlar bilan ataladi. Agar ohaktoshni shaffof bo'lmagan kristallar ko'rinishida uchratilsa uni kaltsit deyiladi. Agar kristallar shaffof bo'lsa, uni island shpati deyiladi. Ohaktosh turkumidagi minerallarning eng mashhuri va chiroylisi bu - marmar bo'lib, unga sayqal berish orqali juda ajoyib me'moriy bezaklar tayyorlash mumkin. Marmarning arxitektura bezagi sifatida qo'llanilishi qadimgi yunon va Rim davridayoq keng ommalashgan edi. Vanihoyat, ohakning nisbatan mo'rt va oson uqalanadigan shakli - bo'r bo'lib, uni biz maktab doskasi oldidagi doimiy manzili orqali yaxshi taniymiz. Angliyaning Duvr hududida bus-butun bo'rdan iborat butun boshli qoyalar tizimi mavjud.

Nobel-2016. Kimyo. Molekulyar mashinalar.

Kimyo bo‘yicha Nobel-2016 mukofotini olimlar Jan-Pyer Savaj, Bernard Feringa va Jeyms Freyzer Stoddartlarga topshirildi. Mukofot rasmiy veb-saytida e'lon qilingan press-relizda keltirilishicha, olimlarga mukofot ularning "molekulyar mashinalarni sintez qilganliklari uchun" degan ta'rif bilan berilgan. Xo‘sh, ushbu ilmiy ish, ya'ni, molekulyar mashinalarning amaliy ahamiyati qanday? Quyida ushbu savol yuzasidan qisqacha sharh berishga harakat qilamiz.

Avvalo, ushbu nufuzli mukofotga sazovor bo‘lgan olimlarning o‘zi haqida to‘xtalsak. Ular ichida eng yoshi kattasi - ser Freyzer Stoddart 1942-yilning 24-may sanasida Edinburgda (Shotlandiya) tug‘ilgan. Hozirda AQSHning Illinoys shtati, Evanstondagi Shimoliy-g‘arbiy Universitetida kimyo professori. Ikkinchi laureat - Jan-Pyer Savaj esa ismidan ham ko‘rinib turibdiki - fransuz. U 1944-yilning 21-oktyabrida Parijda tug‘ilgan bo‘lib, hozirda Fransiyaning Strasburg universitetida koordinatsion kimyo bo‘yicha tadqiqotlar olib boradi. Uchinchi laureat - Bernard Feringa 1951-yilning 18-may sanasida Gollandiyaning Barger-Kompaskuum shahrida tug‘ilgan. U hozirda Gollandiyaning Groningen Universitetida fan doktori unvoni bilan faoliyat ko‘rsatadi va bir vaqtning o‘zida, Gollandiya Qirollik Fanlar Akademiyasining vitse-prezidenti sanaladi.

Geks o'yini

Geks - ikki kishi o'ynaydigan, stol usti taxtali mantiqiy o'yin bo'lib, geksagonal (oltiburchakli) shakldagi 11×11 kataklardan iborat romb shaklidagi o'yin taxtasi ustida o'ynaladi. Ushbu o'yinni birinchi bo'lib Daniyalik matematik Pit Xeyn (1905-1996) tomonidan 1942-yilda o'ylab topilgan bo'lib, aytishlaricha, Pit Xeyndan mutlaqo bexabar va mustaqil ravishda, 1947-yilda AQSHlik matematik Jon Nesh ham ushbu o'yinni ixtiro qilgan EMISH. Jon Neshni biz Zulfiya Nazar qalamiga mansub asar asosida suratga olingan "Tafakkur o'yinlari" (A Beautiful Mind) kinofilmi orqali yaxshi taniymiz. Nobel mukofoti laureati bo'lmish Jon Nesh filmda yuksak matematik iste'dod egasi va shu bilan birga og'ir ruhiy xastalik - shizofreniyaga chalingan bemor sifatida gavdalanadi. "Tafakkur o'yinlari" asarida keltirilishicha, Jon Nesh geks o'yinini 14×14 kataklisini o'ylab topgan emish. Nima bo'lganda ham, bu borada Pit Xeyn birinchi bo'lgani aniq.

"Shotland kitobi"

"Shotland kitobi" - matematiklar uchun mutaxassislikka oid kitoblar ichida o'ziga xos "muqaddas" kitoblardan biri sanaladi (ko'chma ma'noda albatta). "Shotland kitobi" - turli qiyinlik darajasidagi matematik masalalardan iborat to'plam bo'lib, ulardan aksariyati o'z yechimini topgan, aksariyati esa, hamon yechimini kutayotgan masalalardir. Qiziqarli va sirli tarixi tufayli ushbu kitob hozirda ham butun jahon bo'ylab professional va havaskor matematiklarning diqqat markazida bo'lib kelmoqda. Eng qizig'i esa, kitob nomi "Shotland kitobi" bo'lishiga qaramasdan, uning Shotlandiyaga ham, shotland millatiga ham umuman aloqasi yo'q...