Jenevada o�tkazilgan matbuot anjumani orqali, Nobel mukofoti laureati, olim Samuel Ting yaqin 2 yil davomida Xalqaro Kosmik Stantsiya (XKS) da o�rnatilgan �AMS-02� magnit alfa-spektrometri yordamida o�tkazilgan qora materiyani qidirish bo�yicha tadqiqotlarning dastlabki natijalarini ommaga ma�lum qildi.

Kley matematika instituti tomonidan e'lon qilingan "ming yillik masalalari" (Millennium Prize Problems) uzoq yillardan beri isboti topilmayotgan yetita matematik muammodan iborat. Bu masalalarning har birining yechimi uchun Kley instituti million AQSH dollari miqdorida mukofot va'da qilgan. Kley instituti mukofotni e'lon qilarkan, uni 1900-yilda e'lon qilingan Gilbert muammolari bilan qiyosladi. O'sha muammo uchun va'da qilingan mukofot XX-asr matematiklariga juda katta ta'sir o'tkazgani ta'kidlandi. Gilbert muammolari 23 ta masaladan iborat edi. Ulardan aksariyati hozir yechimi topilgan. Yechimsiz qolganlaridan biri-Riman gipotezasi "Ming yillik masalalari"ga ham kiritilgan.

Hozirgacha ushbu yetti masaladan faqat bittasigina yechimini topdi: Peterburglik matematik olim Grigoriy Yakovlevich Perelman "Puankare" gipotezasi isbotini topib, yechimini e'lon qildi.

Qolgon oltita muammo esa hamon yechimini kutmoqda, ular:

P- NP klasslarining tengligi nazariyasi

Xodj gipotezasi

Riman gipotezasi

Yang - Mills nazariyasi

Navy - Stoks tenglamalari

Berch va Svinerton-Dayer gipotezasi

P.S. Peterburglik matematik olim Grigoriy Yakovlevich Perelman 2010-yil "Puankare" gipotezasi isbotini topib, yechimini e'lon qildi. Ammo u mukofotdan voz kechdi. U o‘zi va yolg‘iz onasi uchun beriladigan arzimagan nafaqa hisobiga g‘aribona kun kechiradi, Kompyuter va yana boshqa allambala hisoblash texnikalaridan foydalanmaydi. Peterburg chetidagi kichik kulbasida doimiy bir nuqtaga tikilganicha muttassil o‘ylanib o‘tiradi. Undan intervyu olmoqchi bo‘lgan jurnalistlarni va voz kechilgan mukofotni o‘z hisobiga o‘tkazib berishni so‘rab va talab qilib(!) kelayotganlarni esa sanog‘i ham yo‘q. Lekin Perelman o'z onasidan boshqa hech kim bilan gaplashmaydi. Onasining aytishicha hozir u qolgan muammolardan birining ustida bosh qotiryotgan bo‘lishi mumkin ekan. Mukofotni olish yoki "Hayriya fondi" kabi boshqa tashkilotlarga o‘tkazish haqidagi fikrga esa uni javobi qat'iy: "Ilm pul bilan o‘lchanmaydi!!!"

qiziquvchilar uchun: http://www.claymath.org/

http://www.claymath.org/millennium/

Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring:

Feysbukda: https://www.facebook.com/Orbita.Uz/

Tvitterda: @OrbitaUz

Google+ : https://plus.google.com/104225891102513041205/posts/

Telegramdagi kanalimiz: https://telegram.me/OrbitaUz

Muzdan olov chiqarish? qanday qilib?

Jyul Vernning “Kapitan Gattersning sayohatlari” nomli asarida qahramonlaring -48 gradusli qahraton sovuqda, o‘tsiz-olovsiz nochor ahvolga tushib qolishgani syujeti bor. Quyida ushbu syujet qahramonlari tilidan dialog keltiramiz:

Agar siz taom tayyorlamoqchi yoki, choy damlash uchun suv qaynatmoqchi bo�lasngiz, mahsulot solingan idishni albatta olovning ustiga qo�yasiz. Bu mutlaqo to�g�ri albatta. Chunki alangadan isigan havo birmuncha yengillashib hartomonlama yuqoriga itarib chiqariladi �va idishning atrofiga tegib o�tadi. Demak isitilmoqchi bo�lgan jismni alanganing ustiga qo�yish bilan biz olovning issiqlik energiyasidan yaxshiroq foydalanamiz.

Lekin aksincha, biror jism muz bilan sovutilishi kerak bo�lsachi? Qanday yo�l tutmoq afzalroq?

�

Ko�pchilik odatda mahsulotni muzning ustiga qo�yishadi. Masalan, bozorlardagi sharbat sotuvchilarni eslang. Buning foydasi deyarli yo�q, chunki muzning atrofida sovigan havo og�irlashib pastga tushib, uniing o�rning issiq havo egallaydi. Bundan shunday hulosa chiqadi: agar biror ichimlik yoki taomni sovutmoqchi bo�lsak, uni muzning ustiga emas, balki, ostiga qo�yish amaliy jihatdan foydaliroq ekan.

Buni to�liqroq tushuntirsak, idish muzning ustiga qo�yilganida uning pastki, ya�ni muzga teginib turgan qismi soviydi. Qolgan qismi esa havoda, iliq havo bilan o�ralgan holatda bo�ladi. Aksincha, idish muzning ostiga qo�yilsa, idishdagi mahsulot quyidagi ikki sababga ko�ra ancha tezroq soviydi: birinchidan, agar mahsulot suyuqlik bo�lsa, uning sovugan qatlami pastga tushib, sovumagan qatlamini yuqoriga ko�taradi va bu jarayon tezroq sovishga ta�sir tetadi, ikkinchidan esa, muz bo�lagi atrofidagi suvigan havo ham huddi shu sababga ko�ra pastga tushib, idish atrofini o�raydi va mahsulotning tezroq sovishiga hizmat qiladi. Hammamizning honadonlarimizda hizmatda turgan muzlatgichlarimizning muzxonalari uning pastki emas, aynan yuqorisida joylashtirilishining hab asosiy sababi shunda!