«Parker» kosmik zondi Quyosh toji orqali o'tdi

Endi u inson qo'li bilan yaratilgan eng tezkor apparatg aylandi.

2024-yilning eng so'nggi kunlarida «Parker Solar Probe» kosmik zondi Quyosh tojiga yana bir bor sho'ng'ib chiqdi v bu orqali qator yangi rekordlarni ham o'rnatdi. U dastlab 2021-yild Quyoshga yetib borgan edi.

Aslida «Parker» 24-dekabr kuniyoq navbatdagi yaqinlashuv chog'ida Quyosh toji ichkarisiga kirib ketgandi. Lekin u keyingi bir nech sutka mobaynida signallarga javob bermadi v shu sababli ham, uning keyingi taqdiri shubha ostida qolayotgan edi. NASA muhandislari umidsizlikka tushmay, sabr bilan kutganliklari evaziga, 27-dekabr kuni Grinvich bo'yich soat tongi 5 da zond yana aloqaga chiqdi. Qayd etish joizki, bu safargi maksimal yaqinlashuv chog'ida «Parker» Quyoshdan atigi 6,1 mln masofada bo'lgan bo'lib, bu ko'rsatkich yulduzimizga eng yaqin sayyora bo'lmish Merkuriy orbitasidan deyarli 10 barobar yaqindir. Taqqoslash uchun eslatib o'tamizki, Yerimiz v Quyosh oralig'idagi masofa deyarli 150 million km ni tashkil qiladi. NASAdagilarning ta'kidlashicha, bu safargi yaqinlashuvni ham zond juda yaxshi o'tkazgan v unda hech qanday nosozliklar yuzaga kelmagan.

Quyoshga yetib bordik!

2021-yil ham yakunlanib bormoqda. Shubhasizki, ushbu yilning eng katta astrofizik va umuman eng katta ilmiy yangiliklaridan biri - tarixda ilk bora inson qo'li bilan yasalgan apparat Quyoshga yetib borganligi bo'ldi!

Biz saytimizda NASAning Parker Solar Probe zondi Quyosh tomon yo'lga chiqqani haqida 2018-yilning avgust oyida xabar bergan edik. Ushbu kosmik apparat astrofizik olim Yujin Parker sharafiga nomlangan bo'lib, missiyaning maqsadi - imkon qadar Quyoshga yaqin borish va yulduzimizni bevosita ichkarisini o'rganish hisoblanadi. Apparat o'sha yilning noyabrida Quyoshga yaqin yetib borgan bo'lib, shu choqqacha bir necha marotaba unga maksimal yaqinlashishga erishdi. Shunday yaqinlashishlardan biri 2021-yilning aprel oyida sodir bo'lgan edi va kuni kecha Physical Rewiew Letters jurnalida chiqqan maqolada aytilishicha, apreldagi o'sha yaqinlashuv paytida, Parker zondi Quyosh toji ichkarisiga kirishga muvaffaq bo'lgan! Bu degani, demak tarixda ilk bora odamzot qo'li bilan yasalgan apparat Quyoshga yetib bordi demakdir. Ushbu misli ko'rinmagan yirik ilmiy natija albatta astrofizika sohasi uchun 2021-yil tarixiy yil bo'lib qolishini kafolatlaydi. Zero endi insoniyat Quyoshga yetib bordi deb bemalol aytish mumkin.

6766 yilda bir keladigan noyob kometa Samarqandlik astronom tomonidan suratga olindi

Ilmiy manbalarda C/2020 F3 (NEOWISE) nomi bilan qayd etilayotgan kometani shu kunlarda shimoliy yarimsharda shom oqqandan keyin kuzatish imkoni mavjud bo'lmoqda. Kometa ancha xiraligi sababli uni oddiy ko'z bilan ko'rish qiyin.

Mazkur kometaning o'ziga xosligi shundaki, u juda cho'zinchoq parabolik orbitaga ega bo'lib, juda uzoq davriylikda - har 6766 yilda bir marta qaytar ekan. Shu yilning 27-mart kuni kashf qilingan mazkur kometani Samarqandlik havaskor astronom Ma'ruf Karaev suratga olishga muvaffaq bo'ldi. Quyida ushbu fotosuratlarni taqdim etamiz:

Gertsshprung-Rassel diagrammasi

Agar yulduzlarni fizik xossalariga ko'ra diagrammaga terib chiqilsa, ular o'z evolyutsion bosqichiga muvofiq, yaqqol namoyon bo'luvchi guruhlarga ajraladi

Yulduzlarning turlari ko'p. Diametri Quyoshnikidan 30 barobar katta bo'lgan yulduzlar ham bor va shuningdek, yerdagi yirik bir shahar kattaligicha keladigan o'lchamdagi yulduzlar ham bor. Shu darajada qaynoq yulduzlar borki, ularning nurlanish spektridagi asosiy rang - binafsharang bo'ladi; qolaversa, yana shu darajada «sovuqroq» yulduzlar ham borki, ular spektrda to'q-qizil rang bilan namoyon bo'ladi va juda xira tortib qolgan bo'ladi. XIX-asrda astronomiyada tub burilish sodir bo'ldi. Olimlar mumtoz falakkiyotshunoslik ilmi - klassik astronomiyadan chetlashib, astrofizika sohasiga qadam qo'ya boshladilar. Agar mumtoz astronomiyada markaziy savollar «Qayerda? qanday va qayoqqa harakatlanyapti?» qabilida qo'yilgan bo'lsa, endi, astrofizikada masalaning mohiyatini ochishi kerak bo'lgan savollar «Bu nima o'zi? Qanday kelib chiqqan va qanday tuzilgan?» - tarzida yangray boshladi. Bu boradagi qilinishi kerak bo'lgan birlamchi vazifalardan biri, yulduzlarni hech bo'lmaganda, tashqi qiyofasiga ko'ra tasniflash masalasi edi. Aynan shu masala ustida bir-biridan mustaqil ravishda bosh qotirgan ikki olim - Daniyalik Eynar Gertsshprung (1873-1967) va AQShlik Genri Rassel (1877-1957) tomonidan hozirda astrofizikada keng qo'llaniladigan va fanda «Gertsshprung-Rassel diagrammasini» deb yuritiladigan yulduzlar diagrammasi yaratilgan. Yozilishi va talaffuzi biroz qiyin bo'lgani sababli, Gertsshprung-Rassel diagrammasini ko'pincha «GR diagrammasi» deb qisqartiriladi.