Kunning ilmiy manzarasi:

Parker yo‘lga chiqdi.

-o‘rtoq fazogirlar! Amerikaliklar Oyga qadam qo‘yishdi. Biz maslahatlashib, endi sizlarni Quyoshga uchirmoqchimiz!

-Leonid Ilich, axir kuyib ketamizku?!

-Qo‘rqmanglar o‘rtoqlar, partiya hammasini puxta o‘ylab qo‘ygan. Sizlar Quyoshga qishda kechasi qo‘nasizlar.

XX-asrning 70-80 yillariga, ya'ni, AQSH va SSSR o‘rtasidagi "kosmik poyga" zamonasiga tegishli ushbu hazil latifa albatta o‘z nomi bilan hazil xolos. Uning reallikka hech qanday aloqasi yo‘q.

Xo‘sh, qani ular?

Yulduzlar g‘uj bo‘lib, osmonni to‘ldirgan oydin kechada Somon Yo‘lining jozibasidan lol qolgan har qanday odam, favqulodda ulkan Koinot qarshisida o‘zining nafaqat mitti zarra ekanini, hattoki, o‘ta ojiz va noqis ekanini ham his qiladi. Ko‘z oldimizda namoyon bo‘ladigan sanoqsiz yulduzlar va poyonsiz osmon manzarasi odamni qandaydir falsafiy o‘ylarga toldiradi. Nahotki shunday keng va favqulodda ulkan Koinotda bizdan o‘zga ongli mavjudotlar bo‘lmasa. Mayli, ongli mavjudotlar tugul, shunchaki hayot asari ham topilarmikin?

Zamonaviy astronomiyadagi ma'lum Koinotning sarhadlarining qay darajada ulkan va cheksiz ekanini aqlga sig‘dirishi qiyin. Qanchalik qiyin bo‘lmasin, katta sonlarni va Borliq masshtablarini tasavvur qilishga urinib ko‘ring. Biz esa misollar bilan siga yordam berishga urinamiz.

Jonatan Sviftdan salomlar: Fobos va Deymosning kashf etilishi

XIX-asrning ikkinchi yarmida astronomlar sayyoralarning tabiiy yo‘ldoshlarining aniq sonini bilib bo‘ldik degan fikrga kelib bo‘lgan edilar. Ya'ni, Yerning yagona tabiiy yo‘ldoshi - Oy bo‘lib, Merkuriy, Venera va Marsning tabiiy yo‘ldoshlari yo‘q deb hisoblanardi. Yupiterda to‘rtta, Saturnda esa sakkizta tabiiy yo‘ldosh mavjud degan ishonch hattoki fizika darsliklarida ta'kid bilan keltirilardi. E'tibor bering: Yerda 1 ta, Yupiterda 4 ta, Saturnda esa 8 ta. Agar, Yer va Yupiter orasidagi sayyora - Marsda ham 2 ta yo‘ldosh bo‘lganida, sayyoralarning tabiiy yo‘ldoshlari soni, ularning Quyoshdan uzoqlashish tartibi bo‘yicha geometrik progressiyani hosil qilgan bo‘lardi.

Astronomik terminlar uchun izohlar

(Koinotga oid terminlar uchun izohlar)

Koinot shu qadar hayratlanarli va aqlni shoshirib qo‘yadigan darajada jozibadorki, uning ta'rifini mukammal qilishga shoirlarning qalami ham, suhandonlarning tili ham ojiz qolishi aniq. Koinotning asl haybati va miqyosini ifodalashga eng pixini yorgan fantast yozuvchining ham tasavvur doirasi torlik qiladi. Undagi jarayonlarning manzarasini esa hech qaysi musavvir hech qanday tasvirga sig‘dira olmaydi.

Biz Koinot haqidagi ilmiy filmlarni ko‘rganimizda, yoki, maqola va kitoblarni o‘qiganimizda, astronomiyaga oid o‘nlab ilmiy terminlarga duch kelamiz. Tanish va notanish bo‘lgan o‘sha terminlarning ma'nosini esa har doim ham tushunavermaymiz. Ushbu maqolada, Koinotga aloqador eng asosiy ilmiy terminlarning ma'nolari va sharhlarini havola etamiz. o‘ylaymizki, bu sizning bilimingiz oshishida va mustahkamlanishida qo‘l keladi.