Zamin tin olmoqda. Tom ma'noda

COVID-19 pandemiyasining muayyan texnologiyalarning rivojiga ijobiy ta’siri haqida avval ham yozgan edik. Buni qarangki, epidemiyadan kutilmagan naf ko‘rayotgan oz sonli sohalar, masalan, onlayn dars platformalari, yetkazib berish xizmatlari va antiseptik ishlab chiqaruvchilar qatorida, yana bir soha vakillari ham o‘zlari uchun tarixda misli ko‘rinmagan qulay ishlash imkoniyatiga ega bo‘lishibdi. Kim deysizmi? Seysmologlar!

Eng uzoq va eng be’mani fizik tajriba

Sizningcha, biror ilmiy tajriba qancha muddat davom etishi mumkin? 1 haftami, 1 oymi? Albatta, yillab davom etadigan eksperimentlar haqida ham eshitgansiz. Masalan, biologiyada muayyan turlarning ko‘payishi, yoki, seleksiyada, yangi navlar olinishiga qaratilgan tajribalarga, tabiiyki, uzoq yillar ketishi mumkin.

Biroq, aniq fanlarda va xususan, fizikada, odatda bunday uzoq muddatli tajribalar kamdan-kam bo‘ladi. Lekin, fizikada bundan naq 93 yil avval boshlangan va yana qariyb bir asr davom etishi kutilayotgan bir g‘alati tajriba borki, ushbu maqolada shu haqida to‘xtalmoqchimiz. Bu eksperiment haqiqatan ham, eng uzoq davom etayotgan tajriba sifatida Ginnes rekordlari kitobiga kiritilgan va shuningdek, eng bo‘lmag‘ur befoyda tajriba sifatida ham biroz istehzoga olingan.

Ginnesning rekordlar kitobidan fizikaga oid faktlar

Avvalgi maqolalarimizda, Ginnesning rekordlar kitobida kimyoga oid keltirilgan ajabtovur raqamlar haqida suhbatlashgan edik. Keling, endi ushbu mashhur kitob sahifalaridan, fizikaga oid "eng-eng-eng" sifati bilan keltiriladigan ma'lumotlar bilan tanishib chiqamiz.

Sun'iy hosil qilingan eng issiq haroratga oid dastlabki rekord, sovuq urush davrida sinab ko‘rilgan vodorod bombasining portlash markazida yuzaga kelgan. Vodorod bombasi portlashida 400000000 °С (to‘rt yuz million daraja!) jahannam hosil bo‘ladi. bu boradagi amaldagi rekord esa 2010-yilda Katta Adron Kollayderi (KAK) da qayd qilingan bo‘lib, unda yorug‘lik tezligiga yaqin tezliklargacha tezlanish olgan qo‘rg‘oshin elementi ionlarining o‘zaro to‘qnashuvidan 10 trillion K darajadagi harorat hosil bo‘lgan.

Rekordlar kitobi kimyo haqida nima deydi? Yoxud kimyoning eng-eng-eng ajabtovur raqamlari.
(2-qism)

Ko‘plab sport turlarida rekordlar muntazam qayd etib, tarixga muhrlanib boriladi. Rekordlar deganda, ko‘pchilikning ko‘z o‘ngida avvalo o‘sha mashhur Ginnesning rekordlar kitobi gavdalanadi. Ushbu kitob, inson va uning faoliyati, ilm-fan, tabiat va ho kazolarga oid turli tuman, ba'zan esa, o‘ta kulgili rekordlarni ham qayd etib, muntazam ravishda chop etib boradi. Bu kitobni jahonning ko‘plab mamlakatlarida, mahalliy rekordlar bilan to‘ldirilgan shaklda qayta nashr etilib, millionlab adadlarda sotilishi barchaga ayon. Ushbu kitobda, aniq fanlarga, xususan, kimyo borasidagi "eng-eng" iborasi bilan qo‘shib yoziluvchi son va sifatlarga ham keng o‘rin berilgan.

Muhtaram saytimiz mutolaachilari, ushbu maqolamizda, Ginnes rekordlari kitobidagi, kimyoga oid qaydlar bilan tanishamiz. (Maqolaning davomi)