Mezelson-Shtal eksperimenti
Uotson va Krik o‘z tajribalari orqali DNK strukturasining qo‘shspiral shakliga ega ekanini ma’lum qilgach, har qanday ilmiy gipoteza singari, ushbu gipoteza ham boshqa olimlar tomonidan eksperimental tekshirishlardan o‘tkazildi. Xususan, 1957-yili Kaliforniya texnologiya universitetining molekulyar biologiya bo‘yicha mutaxassislari Metyu Mezelson (1930 y.t.) va Franklin Shtal (1929 y.t.) tomonidan qator eksperimentlar seriyasi amalga oshirildi. Ular qo‘llagan uslub molekulyar miqyosda juda o‘xshash bo‘lgan strukturalarning massasini farqlash imkonini bergan.
Azot atomi DNK asosi tarkibida mavjud bo‘ladi va shu sababli ham, har qanday organizmning ko‘payish jarayonida, albatta uning DNK strukturasiga tashqi muhitdan azot atomlari o‘zlashtiriladi. Bilasizki, oddiy azot izotopi 14N ancha yengilroq bo‘ladi va shuningdek, azotning 15N shaklidagi og‘irroq izotopi ham mavjud bo‘ladi. Mezelson-Shtal tajribasida dastlab, bakteriyalar koloniyasi muhitdagi yagona azot manbai 15N izotopi bo‘lgan sharoitda o‘stirilgan. Bunda olimlar Escherichia coli ya'ni, ichak tayoqchasi bakteriyasidan foydalanishgan. Bakteriyalarning bir necha avlodi almashganidan keyin, ushbu bakteriyalar DNKsidagi azot atomlarining barchasi faqat «og‘ir azot», ya'ni, 15N izotopidan iborat bo‘ladigan holatga kelgan. Keyin esa, ular, oddiy, 14N azot izotopili muhitga o‘tkazilgan.
Bir sikl avlodi og‘ir azotni o‘zlashtirish evaziga ko‘paygan bakteriyalar koloniyasi DNKsi tekshirilganda, ularning og‘irligi 14N va 15N orasidagi oraliq holatda ekani ma’lum bo‘lgan. Bakteriyalar ko‘payishining ikkinchi sikli yakunidan keyingi tekshirishlar esa, to‘rtta DNK zanjiridan faqat bittasigina og‘ir azotli ekani, qolgani oddiy azotli zanjir hosil qilgani ma’lum bo‘ldi.
Ushbu ajoyib eksperiment orqali Mezelson va Shtal hujayraning har bir bo‘linishi natijasida DNKning komplimentar zanjirlarining yarimi avvalgi «og‘ir» DNKni saqlab qolishi va qolgan yarmini esa yangi «yengil» DNKdan hosil qilishi isbotlandi. Bu esa Uotson va Krik gipotezasiga to‘la mos kelar edi.
Mezelson-Shtal eksperimenti sxemasi
Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring:
Feysbukda: https://www.facebook.com/Orbita.Uz/
Tvitterda: @OrbitaUz
Google+ : https://plus.google.com/104225891102513041205/posts/
Telegramdagi kanalimiz: https://telegram.me/OrbitaUz
| < avvаlgi | kеyingi > |
|---|
