Orbita . U Z

...Ilm-fan fazosi uzra!

  • Shrift o'lchamini kattalashtirish
  • Odatiy shrift o'lchami
  • Shrift o'lchamini kichiklashtirish

Borromeo halqasi

E-mail Chop etish
Maqola Reytingi: / 2
Juda yomon!A'lo! 

Borromeo halqasi

Borromeo halqasi bu – o‘zaro kesishuvchi obyektlarning bir vaqtning o‘zida ham sodda va ham qiziq to‘plami bo‘lib, u matematiklar va kimyogarlar uchun ahamiyatli qiziq obyektdir. Bu nomning o‘zi Uyg‘onish davrida Italiyada katta obro‘ga ega bo‘lgan nufuzli xonadon sharafiga nomlangan bo‘lib, Borromeolar shajarasi ramzida aynan shunday uchta o‘zaro kesishuvchi halqa tasvirlangan bo‘lgan.

Borromeo halqasining qiziq jihati shundaki, uning hech qaysi biri juft halqa bilan (ya'ni, har ikki tomondan) ulangan emas va shu sababli, uchta halqadan istalgan birini yechilsa, qolgan ikkitasi ham albatta chiqib ketadi. Tarixchilarning fikricha, uch halqadan iborat mazkur naqshdagi halqalarning har biri uchta shajarani – Viskonti, Sforza, hamda, Borromeolar shajarasining ramzlari bo‘lgan. Bu oilalar o‘zaro qiz olib qiz berish orqali, qarindosh-urug‘chilikni yo‘lga qo‘ygan va o‘zaro ittifoq tuzgan bo‘lgan. Shunga o‘xshash halqalardan tuzilgan naqshni shuningdek Florensiyadagi San-Pankratso cherkovi devoridagi 1467-yilga oid tasvirlarda ham uchratish mumkin. Undan tashqari, bu naqshning yanada qadimiyroq nusxasini vikinglardan qolgan 834-yilga oid yodgorlikdan ham topilgan.

 

Borromeo halqasini matematika nuqtai nazaridan ko‘rib chiqilishi esa 1876-yilda Shotlandiyalik fizik va matematik olim Piter Tet (1831-1901) tomonidan amalga oshirilgan. U halqalarning o‘zaro qanday kesishishi variantlari sonini aniqlashga urinadi va ushbu naqshda, halqaning boshqasi bilan o‘zaro kesishuvi faqat ikkita joydan (tepadan, pastdan va aksincha) bo‘lgani uchun, umumiy holda 26=64 xil variantda ushbu halqalarning kesishishi mumkinligini topadi. Simmetriyani e’tiborga olsak, bunday variantlardan atiga 10 tasi geometrik jihatdan vizual har xil ko‘rinadi.

Hozirda, matematiklar mutlaq tekis halqalardan Borromeo naqshini yasab bo‘lmasligini isbotlashgan. Buni mustaqil tekshirib ko‘rish ham juda oson: sim olib uchta tekis halqa yasab ko‘ring va uni Borromeo naqshi ko‘rinishida ulashga harakat qilib ko‘ring. Ulardan har birini biroz bo‘lsa-da, buklamay naqsh hosil qilishning iloji yo‘qligiga amin bo‘lasiz. Tekis halqalardan Borromeo naqshi yasashning iloji yo‘qligi haqidagi teoremani 1987-yilda matematiklar Maykl Frodman va Richard Skora tomonidan isbotlangan edi.

2004-yilda Los-Anjelesdagi Kaliforniya universiteti fiziklari Borromeo halqasi ko‘rinishidagi molekulyar birikmani hosil qilishgan. U oltita metall atomlaridan tashkil topgan bo‘lib, eniga 2,5 nm joy egallagan. Hozirgi vaqtda, tadqiqotchilar shu singari molekulyar halqalarni spintronika sohasida qo‘llash masalasi ustida izlanmoqdalar. Shuningdek, bunday molekulyar halqalarni qo‘llashning raqamli tibbiy tasvirlarni hosil qilishda ham foydasi tegishiga umid bor. Ma’lumot uchun: spintronika – elektronning spini va zaryadidan foydalanishga asoslangan texnologiyalarning umumiy nomidir.

Rasmda tasvirlangan ushbu Borromeo halqasi XIII-asrga oid fransuzcha qo‘lyozma asar sahifalaridan biridan topilgan. O‘sha qo‘lyozmada bu naqshni «trinitas» deb nomlangan va buning ma’nosi «uchlik» degani bo‘ladi. Ehtimol, u nasroniy e’tiqodidagilar ishonadigan «ilohiy uchlik» ramzi bo‘lsa kerak


Bizni ijtimoiy tarmoqlarda ham kuzatib boring:

Feysbukda: https://www.facebook.com/Orbita.Uz/

Tvitterda: @OrbitaUz

Google+ : https://plus.google.com/104225891102513041205/posts/

Telegramdagi kanalimiz: https://telegram.me/OrbitaUz

Yangilаndi: 21.08.2019 08:44  
Maqola yoqdimi? Do'stlaringizga ham tavsiya qiling:

Sizda mulohaza qoldirish imkoniyati mavjud emas. Mulohaza qoldirish uchun saytda ro'yxatdan o'tish kerak.

Banner

Orbita.Uz infotekasi

Milliy bayramlarimiz

Yaqin kunlardagi rasmiy bayramlar, kasb bayramlari, muhim tarixiy va xalqaro sanalar.

26 - may - Kimyogarlar kuni


1 - iyun - Xalqaro bolalarni himoya qilish kuni


5 - iyun - Iyd al-Fitr - Ramazon hayiti (Dam olish kuni) (oy chiqishiga qarab bir kunga o'zgarishi mumkin)


13 - Iyd al-Adho - Qurbon hayoti kuni (Dam olish kuni) (oy chiqishiga qarab bir kunga o'zgarishi mumkin)


 

1 - Sentyabr - Mustaqillik kuni. (Dam olish kuni)


2 - Sentyabr - Bilimlar kuni.


 

1 - Oktyabr - Ustoz va murabbiylar kuni. (Dam olish kuni)

O'zbekiston shaharlari ob-havo ma'lumotlari

Orbita.Uz do'stlari:

Ziyo istagan qalblar uchun:

O'zbek tilidagi eng katta elektron kutubxona!

​Ўзбекча va o'zbekcha o'zaro transkripsiya!
O'zbekcha va ўзбекча ўзаро транскрипция!

Bizning statistika


Orbital latifalar :) :)

????????????????????????

Fizika o'qituvchisi bolalarga savol beryapti:

-1 kg temir og'irmi, yoki, 1 kg paxtami?

Bir olg'ir so'zamol bola javob qaytradi:

-Domla oyoqqa tushib ketsami, yoki, tarozida tortib ko'rsami?


Mavzuga oid boshqa materiallar

Birliklar Konvertori

Birlik / Kattalik turini tanlang:
Qiymatni kiriting:

Natijaviy qiymat:

© Orbita.uz

Kontent statistikasi

Foydalanuvchilar soni : 368
Kiritilgan mаqolalar soni : 880
O'qilgan sahifalar soni : 11852507

Tafakkur durdonalari

Farzandlarimiz bizdan ko'ra kuchli, aqlli va baxtli bo'lishlari shart...

I. Karimov