Maqolalar

Stetoskop

25.11.2016 17:13 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Ixtirolar tarixi

Stetoskop

Odam tanasidagi turli tovushlarni - o‘pkada nafas kirib-chiqishi, yoki, yurak qorinchalarida qon harakatlanishi tovushini eshitish orqali tashxis qo‘yish tibbiyotda ancha qadimgi usullardan biridir. Lekin avvallari vrachlar tanadagi tovushlarga ko‘ra tashxis qo‘yish uchun bemor tanasiga quloqlarini bosib eshitishlari kerak bo‘lardi. Bu birinchida gigienik nuqtai nazardan yoqimsiz bo‘lsa, qolaversa, ma'naviy-axloqiy qoidalarga ham biroz raxna solardi. Axir doktorlar odatda erkak kishilar bo‘lishgan va bu ayol bemorlar tanasini eshitib ko‘rishda yumshoq qilib aytganda "noqulayliklar"ga sabab bo‘lgan. Qolaversa, bevosita quloqning o‘zi orqali to‘g‘ridan-to‘g‘ri eshitib qo‘yilgan tashxislar har doim ham aniq bo‘lmagan. Chunki bunda tashqi shovqinlardan, xalaqitlardan himoyalanish deyarli imkonsiz bo‘lgan. Vaziyat XIX-asrning 10-yillarigacha shunday davom etdi. Vrachlar bemor tanasini eshitish uchun qandaydir mukammalroq va gigienik xavfsiz vositaga muhtoj edilar.

Batafsil... Mulohaza va fikrlar (1)

Yangilаndi: 05.12.2018 17:01

Ot bilan yurish haqida masala

25.11.2016 12:20 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Qiziqarli matematika

Ot bilan yurish haqida masala

Ot bilan yurish haqidagi masalada ot donasi 8×8 o‘lchamdagi shaxmat taxtasining har bir katagiga faqat bir martadan kirib-chiqish orqali taxtadagi hamma kataklardan yurib chiqishi kerak va bunda otning har bir yurishi albatta qoidadagidek bo‘lishi shart. Otning yurishi haqidagi qiziqarli masala eslab o‘tilgan va uning yechimlari taklif etilgan eng qadimiy manba eramizning IX asriga oid hind qo‘lyozmalaridan birida uchraydi. Qo‘lyozma muallifi Kashmirlik olim Rudartda bo‘lib, u mazkur masalani va uning yechimini sanskrit yozuvi bilan she'riy usulda bayon qilgan.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 05.12.2018 17:02

Quyosh o‘z energiyasini qayerdan oladi?

23.11.2016 12:05 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Qiziqarli fizika

Quyosh o‘z energiyasini qayerdan oladi?

Quyosh bu - asosan vodorod atomlaridan tashkil topgan favqulodda ulkan plazma sharidir. Bizning yulduzimiz taxminan 1,4 million kilometr diametriga ega bo‘lib, lekin Koinotdagi boshqa yulduzlar bilan taqqoslaganda, o‘rtacha kattalikdagi oddiy yulduz ekanligi ma'lum bo‘ladi. Quyosh har lahzada, uzluksiz ravishda Koinotga juda-juda ulkan miqdordagi energiya taratib turadi. Bunda Quyoshning massasi asta-sekinlik bilan energiyaga aylanib boradi va Quyosh borgan sari "vazn yo‘qotib" boradi. Har bir soniyada Quyosh o‘z massasidan taxminan 4 million tonnasidan mosuvo bo‘ladi.

Batafsil... Mulohaza bildiring

Yangilаndi: 21.11.2018 17:35

Nobel-2016. Mukofot sohiblarining kashfiyoti, XXI asr kompyuterlari sohasida inqilob yasashi mumkin.

21.11.2016 13:27 Muzaffar Qosimov Maqolalar - Qiziqarli fizika

Nobel-2016. Mukofot sohiblarining kashfiyoti, XXI asr kompyuterlari sohasida inqilob yasashi mumkin

Ma'lumingizkim, fizika sohasida 2016-yilgi Nobel mukofoti Britaniyalik uch nafar yetakchi fizik olimlarga - Maykl Kosterlits, Devid Tauless hamda, Dunkan Xoldeynlarga munosib ko‘rildi. Mukofot hay'ati e'lon qilgan press-relizda, yuqoridagi olimlarga mukofot "materiyaning topologik fazalari hamda topologik faza o‘tishlarini nazariy jihatdan kashf qilganliklari uchun"berilayotgani keltirib o‘tilgan. Ushbu izoh bilan tanishgan ko‘pchilikning fikratida "nazariy jihatdan" jumlasi qandaydir shubha-gumon uyg‘otishi tabiiy. "Nazariy" so‘zi orqali yuqoridagi uchlikning ilmiy ishlari faqat nazariyada (tasavvurda) bo‘lib, undan biror amaliy naf chiqishi ehtimoli gumon ostiga olinadi. Faqat nazariy bilimlar uchun shunday nufuzli mukofotni berilmasa kerak to‘g‘rimi?