Uglerod - hayot elementi

Tabiiy holdagi uglerodning har bir atomi to‘rtta boshqa uglerod atomlari bilan mustahkam bog‘langan bo‘ladi. o‘sha to‘rtta atomning har biri ham yana to‘rtta atomga mahkam bog‘lanishi mumkin. Shu tariqa, barcha uglerod atomlari bir-biri bilan juda mustahkam bog‘lanish hosil qiladi. Bunday bog‘larni uzishga ham ulashga ham muayyan jiddiy kuch sarflash kerak bo‘ladi. Shu sababli ham uglerod odatiy sharoitlarda qattiq holda bo‘ladi. Uglerod qip-qizarib ketguncha qizdirganda ham u qattiqligicha qolaveradi. Lekin, uni ham baribir suyuq ko‘rinishga keltirish mumkin. Buning uchun 3500 °C harorat kerak bo‘ladi. Kimyoviy elementlar ichida eng yuqori erish haroratiga ega bo‘lgan element aynan ugleroddir.

Hech narsa sanalmaydi

Rim raqamlari allaqachon matematika va moliya tizimida muomaladan chiqib ketgan bo‘lsa-da, biroq, ular haqida bilish, yoki, Rim raqamlarida yozilgan sonlarni to‘g‘ri o‘qiy olish o‘zi ham hozirda odamga zarar qilmaydigan bilim sanaladi. Menimcha, Rim raqamlarida yozilgan sonni to‘g‘ri o‘qiy olgan odam qandaydir o‘z bilimiga nisbatan qoniqish hissini tuysa kerak. Masalan, bu quyidagicha bo‘ladi: odam biror tarixiy bino oldidan o‘tib borarkan, u yerda "bino MCMXVIII-yilda qurilgan" degan yozuvni uchratadi va uni demak, 1918-yilda qurilgan ekan deb bilib oladi. Shu bilan u o‘ziga nisbatan qandaydir hurmat hissini sezadi. Mabodo, bir gala odamlar ichida bu yozuvni o‘qiy olgan faqat u o‘zi bo‘lsa, hamda, yozuvning ma'nosini sheriklariga tushuntirib berolsa, shubhasiz bu odam o‘zini shu to‘daning eng bilimlisi deb his qilsa ajabmas.

Sonlar va ular ustida amallar borasidagi tushunchalar juda qadim zamonlardayoq odamlar ongida shakllanib ulgurgan edi. Fikrimcha, sayyoramizda son tushunchasi haqida tasavvurga ega bo‘lmagan yovvoyi qabilalar ham qolmagan hozir.

Ridberg doimiysi

Muayyan turdagi atomning nurlanish to‘lqini uzunligi, kvant sonlarining teskari kvadratlarining ayirmasiga bog‘liq bo‘ladi.

XIX-asrning ikkinchi yarmida olimlar barcha kimyoviy elementlar faqat o‘zigagina xos bo‘lgan qat'iy aniq chastota va to‘lqin uzunligiga ega yorug‘lik nurlari chiqarishini payqab qolishdi. Bunday nurlanish chiziqli spektr hosil qilardi va ushbu spektrga ko‘ra, har qanday elementning yorug‘lik nuri rangi o‘zigagina xos bo‘lgan jilvaga ega bo‘lardi. Bunga ishonch hosil qilish uchun ko‘cha chiroqlariga nazar tashlash kifoya. E'tibor bersangiz, yirik avtomagistrallardagi yoritish chiroqlari odatda sariq rangda nur sochadi. Bu, ularning lampasi natriy bug‘lari bilan to‘ldirilganligi sababidandir. Biz ko‘ra oladigan yorug‘lik spektrida aynan natriy elementi hammadan ko‘ra intensivroq sariq spektral chiziqlar namoyon qiladi. Natriyning spektrida ikkita sariq chiziq bo‘ladi.

Xo‘sh, qani ular?

Yulduzlar g‘uj bo‘lib, osmonni to‘ldirgan oydin kechada Somon Yo‘lining jozibasidan lol qolgan har qanday odam, favqulodda ulkan Koinot qarshisida o‘zining nafaqat mitti zarra ekanini, hattoki, o‘ta ojiz va noqis ekanini ham his qiladi. Ko‘z oldimizda namoyon bo‘ladigan sanoqsiz yulduzlar va poyonsiz osmon manzarasi odamni qandaydir falsafiy o‘ylarga toldiradi. Nahotki shunday keng va favqulodda ulkan Koinotda bizdan o‘zga ongli mavjudotlar bo‘lmasa. Mayli, ongli mavjudotlar tugul, shunchaki hayot asari ham topilarmikin?

Zamonaviy astronomiyadagi ma'lum Koinotning sarhadlarining qay darajada ulkan va cheksiz ekanini aqlga sig‘dirishi qiyin. Qanchalik qiyin bo‘lmasin, katta sonlarni va Borliq masshtablarini tasavvur qilishga urinib ko‘ring. Biz esa misollar bilan siga yordam berishga urinamiz.