Yerning turli joylaridagi erkin tushish tezlanishi
Erkin tushish tezlanishi g ning qiymati - joyning geografik kengligi - φ , bu joyning dengiz sathidan balandligi - h larning qiymatlairiga uzviy bog‘liq. Dengiz sathida g ning φ ga bog‘liqligi quyidagi formula orqali ifodalanadi: gφ=978.049 (1+0.005288sin2φ – 0.000006sin2φ) {1}, g ning h ga bog‘iqligi esa, gh=g0–0.0003086h* {2}formuladan aniqlanadi. Bu yerda g0dengiz sathidagi erkin tushish tezlanishi (sm/s2), h- joyning balandligi (metr).
Jadvalda 1° intervallar oralab turli geografik kengliklar uchun {1} formula orqali keltirib chiqarilgan g ning qiymatlari, va g ning dunyodagi ba'zi shaharlar uchun qiymatlari keltirilgan. Pastdagi jadval uchun geografik koordinatalari: φ - shaharning geografik kengligi, λ - geografik uzunligi. "sh" va "g‘" harflari esa shaharning Grinvich meridianidan sharq yoki g'arbda ekanligini bildiradi. ("sharqiy" yoki "garbiy" uzunlik)
|
Keng-lik,
|
Graduslar
|
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
|
g, sm/soniya2
|
|
0
|
978.049
|
978.051
|
978.055
|
978.063
|
978.074
|
978.088
|
978.105
|
978.125
|
978.149
|
978.175
|
|
10
|
978.204
|
978.237
|
978.272
|
978.31
|
978.35
|
978.394
|
978.44
|
978.489
|
978.541
|
978.595
|
|
20
|
978.652
|
978.711
|
978.772
|
978.836
|
978.902
|
978.969
|
979.039
|
979.111
|
979.185
|
979.261
|
|
30
|
979.339
|
979.417
|
979.497
|
979.578
|
979.661
|
979.746
|
979.831
|
979.917
|
980.004
|
980.092
|
|
40
|
980.18
|
980.27
|
980.359
|
980.449
|
980.539
|
980.629
|
980.72
|
980.81
|
980.9
|
980.989
|
|
50
|
981.079
|
981.167
|
981.255
|
981.343
|
981.429
|
981.515
|
981.599
|
981.682
|
981.764
|
981.845
|
|
60
|
981.924
|
982.001
|
982.077
|
982.151
|
982.224
|
982.294
|
982.362
|
982.429
|
982.493
|
982.554
|
|
70
|
982.614
|
982.671
|
982.725
|
982.777
|
982.827
|
982.873
|
982.917
|
982.958
|
982.997
|
983.032
|
|
80
|
983.065
|
983.094
|
983.121
|
983.144
|
983.165
|
983.182
|
983.196
|
983.207
|
983.215
|
983.200
|
|
90
|
983.221
|
Â
|
Â
|
Â
|
Â
|
Â
|
Â
|
Â
|
Â
|
Â
|
* {2} formula dengiz sathidan birnecha yuz kilometrlargacha "o'rinli bo'lib qoladi. Bundan kelib chiqadiki, erkin tushish tezlanishi har 1 metrga ko'tarilishda 3 mkm/soniya2ga kamayar ekan.
Erkin tushish tezlanishi g ning qiymati – joyning geografik kengligi – φ , bu joyning dengiz sathidan balandligi – h larning qiymatlairiga uzviy bog‘liq. Dengiz sathida g ning φ ga bog‘liqligi quyidagi formula orqali ifodalanadi: gφ=978.049 (1+0.005288sin2φ – 0.000006sin2φ) {1}, g ning h ga bog‘iqligi esa,
gh=g0–0.0003086h {2}formuladan aniqlanadi. Bu yerda g0dengiz sathidagi erkin tushish tezlanishi (sm/s2), h- joyning balandligi (metr).
Jadvalda 1° intervallar oralab turli geografik kengliklar uchun {1} formula orqali keltirib chiqarilgan g ning qiymatlari, va g ning dunyodagi ba’zi shaharlar uchun qiymatlari keltirilgan. Pastdagi jadval uchun geografik koordinatalari: φ – shaharning geografik kengligi, ï¬ - geografik uzunligi. «sh» va «g‘» harflari esa shaharning Grinvich meridianidan sharq yoki g‘arbda ekanligini bildiradi. («sharqiy» yoki «g‘arbiy» uzunlik)
Fizika
Feysbukda: https://www.facebook.com/Orbita.Uz/
Tvitterda: @OrbitaUz
Google+ : https://plus.google.com/104225891102513041205/posts/
Telegramdagi kanalimiz: https://telegram.me/OrbitaUz
