Oy

Oy odamlarni qadimdanoq o‘ziga jalb qilib kelgan va munajjimlarning doimiy kuzatuvida bo‘lgan. Eramizdan avvalgi II asrda yunon olimi Gipparx Oy orbitasining ekliptikaga nisbatan og‘ishini aniqlagan. Gipparx kuzatuvlari asosida Klavdiy Ptolomey «Almagest»da qayta ko‘rib chiqilgan va rivojlantirilgan. Teleskop kashf etilganidan keyin, 1651-yilda Jovanni Richiolli tarixda birinchi marta Oy xaritasini tuzdi. Aynan Richiolli Oydagi yirik qoramtir joylarni birinchi bo‘lib «Dengizlar» deb atagan shundan buyon oydagi botiqliklar va yirik kraterlar Oy dengizlari deb ataladi. Richiolli bunday fikrga kelishiga sabab, u Oyning qoramtir rangda ko‘ringan chuqurliklarini suv bilan to‘la dengizlar, yorqin qismlarini esa, quruqliklar deb o‘ylagan. Lekin Xorvatiyalik astronom Rujer Boshkovich Oy atmosferasi mavjud emasligini isbotlab berdi. Bunday holatda esa oyda suv mavjud bo‘lishi nazariy jihatdan mumkin bo‘lmaydi. Lekin baribir, Richiollining an'anasi yashovchan bo‘lib chiqdi. Richiollining o‘zi Oydagi «dengiz»larga buyuk olimlarning nomini berish an'anasini ham boshlab bergan.

Buyrak dializi

Buyrak hastaliklari bilan og‘rigan bemorlar, maxsus tibbiy apparat - gemodializator va uning ixtirochilaridan o‘ta minnatdor bo‘ladilar. Bu uskunaning vazifasi inson buyraklari bajarishi lozim bo‘lgan ish - qondan siydik va boshqa moddalarni ajratib olishdir. Undan buyrak faoliyatini tiklash muolajalari yoki, bemorga buyrak transplantatsiyasi amaliyotini qilish operatsiyasigacha bo‘lgan davrda foydalaniladi.

Yaratgan hech kimning boshiga kasallik va dard solmasin. Taasufki, issiq jon, hech kasalliklardan mutloq himoyalngan emas... ba'zan insonning eng muhim ichki a'zolari, masalan, yurak, buyrak kabilar, ma'lum hastaliklar yoki surunkali zararli odatlar natijasida, o‘z ish faoliyatidan chetlashib, tabiiy funksional vazifasini bajara olmay qoladi. Bunday holatda organ, uning faoliyatini quvvatlovchi apparatga muhtoj bo‘ladi. Shunday apparatlardan biri - buyrak yetishmovchiligi bilan jabr chekayotgan bemorlarga yordam beruvchi gemodializ apparatidir. Uni sun'iy buyrak deb atash mumkin va u ham xuddi tabiiy vazifadoshidek, qon tarkibidagi toksik moddalarni ajratib chiqarib tashlaydi. Buyrak transplantatsiyasiga buyurilgan bemorlar, operatsiya qilingunigacha gemodializator apparatiga ulab qo‘yiladi.

Kislorod

Kislorod - Yer sayyorasi atmosferasida tarqalganligi bo‘yicha ikkinchi kimyoviy element (azotdan so‘ng) . U barcha tirik organizmlar uchun goyat muhim va zaruriy element hisoblanadi. Kislorod boshqa elementlar bilan murakkab birikmalar hosil qiladi va turli moddalar tarkibida asosiy o‘rin tutuvchi hisoblanadi.

Kislorod - Mendeleev davri jadvalining 16 guruhiga tegishli bo‘lib, lotincha Oxygen so‘zidan O ramziy ifodasi bilan belgilangan. Atom raqami - 8. Har bir atomida sakiztadan protonlar mavjud bo‘ladi. Shuningdek kislorod yadrosida sakkiztadan neytronlar bo‘ladi.

Rentgen nurlari tibbiyotda

Rentgen nurlarining qattiq jismlardan, masalan, odam muskullaridan ham o‘ta olishi, ularning tibboyotdagi benazir dastyorga aylanishlariga sababchi bo‘ldi. Rentgen nurlari, hakimlarga mijoz organizmida nimalar sodir bo‘layotganligini aniqlashga yordam beradi.

Rentgen nurlari 1895-yilda Vyurtsburg universitetining olmon olimi Vilgelm Konrad Rentgen (1845-1923) tomonidan kashf etilgan edi. Bu nurlar ham, ko‘zga ko‘rinadigan nurlar, gamma-nurlanishlari, radioto‘lqinlar, mikroto‘lqinlar, infraqizil, ultrabinafsha nurlanishlar singari, elektromagnit spektrining bir turi hisoblanadi. Rentgen nurining kashf etilishiga tasodif sababchi bo‘lgan.

Konrad Rentgen katod nurlari taratuvchi elektron-nur trubkasi bilan tajribalar olib borar edi. Bir safar, trubka zich va qop-qora qalin qog‘ozli g‘ilof bilan berkitilgan holatda tasodifan elektrni ulab yubordi va yaqin orada joylashgan platinosianistik bariyning kristallari yashil rangda rovlana boshlaganini payqab qoldi. Rentgen trubkani o‘chirishi bilanoq, tovlanish to‘xtadi. Qaytadan yoqsa, kristallar yana yorishib, tovlana boshladi. Tekshirishlarni davom ettrib, Rentgen avvalari ma’lum bo‘lmagan nurlanish turi bilan to‘qnash kelganini fahmladi. U katod nurlari, elektron-nur trubkaning ichida qandaydir to‘siqqa duch kelayotgan bo‘lsa kerak deb o‘yladi.