Arpa doni; No‘xot donasi
(Karat va Gran)
Yevropaning[1] har qanday dorixonasida turli xildagi vazn o‘lchash tarozilarining qadoqtoshlari oradisa albatta Gran ham bo‘ladi. Gran paydo bo‘lganiga «atiga» ikki ming yil bo‘ldi holos. Granning etalon vazni bir o‘simlikning donining vazniga teng. Qaysi deysizmi? Bu odata arpa boshog‘idagi bir dona donning vazniga tenglashtirilgan. Lekin tarixchilarning ta'kidlashicha, qadimda har bir tamaddun o‘choqlarida mahalliy sharoitdan kelib chiqib gran uchun turli xil donlarning vazni qabul qilingan ekan. Masalan Akatsiyaning doni ham bu maqsadga muofiq kelavergan.
Gran so‘zining kelib chiqishi ham qadimgi lotin tilidagi «granum» - don, yorma ma'nolarini anglatuvchi so‘zan kelib chiqqan. Ingliz tilida don ham, o‘lchov grani ham - «grain», eski nemis tilida ham don bu - Granno bo‘lgan.