Valter Germann Nernst
Valter Germann Nernst (nemischa Walther Hermann Nernst) - olmon kimyogari, kimyo bo‘yicha 1920 yilgi Nobel mukofoti sohibi. Termodinamika fani va ayniqsa kimyoviy termodinamika sohasiga ulkan hissa qo‘shgan olim. Nobel mukofotini ham aynan termodinamika sohasida, aniqrog‘i, "Termodinamika borasidagi ishlarining e'tirofi uchun" berilgan.
Valter Nernst 1864-yil 25-iyunda Sharqiy Prussiyaning (hozirda Polsha tarkibida) Pomeraniya o‘lkasi, Brizen sharida tug‘ilgan. 1887-yilda Vyurtsburg universitetini tamomlagan. 1891-1902 yillar davomida Gettingen universiteti professori lavozimida ishlagan. 1902 yilda e'tiboran 1933-yilgacha Berlin universitetida, professor unvoni bilan faoliyat yuritgan. Nernst shuningdek, 1905-1933 yillar davomida, Berlin kimyo Instituti direktori, 1924-1933 yillar ichida esa, Berlin universiteti qoshidagi Fizika Instituti rahbarligi ishlarini ham qo‘shib olib borgan.
Nernstning ilmiy ishlari asosan, past haroratlar fizikasi, fizik kimyo va albatta termodinamika sohalarida bo‘lib, u 1886 yilda Nernst-Ettingsxauzen effekti, ya'ni, jismda harorat gradienti mavjud bo‘lgan holda, unda tashqi magnit maydoniga perpendikulyar tarzda elektr maydoni yuzaga kelishi hodisasini kashf qilgan. Olim, Uitston ko‘prigi (o‘lchovchi ko‘prik, elektrotexnika atamasi) yordamida o‘tkazgichlarning dielektrik singdiruvchanliklarini aniqlash uslubini ishlab chiqqan.
Uning qayd etgan eng katta ilmiy natijalaridan biri sifatida, 1906-yilda, o‘zining mashhur teoremasini (Nernst teoremasi) shakllantirib, uni e'lon qilganligi ta'kidlanadi. Unga ko‘ra, kimyoviy jihatdan bir jinsli moddaning yoki, suyuqlikning mutlaq nol haroratdagi entropiyasi nolga teng bo‘ladi. Nernstning ushbu tasdiq teoremasini odatda termodinamikaning uchinchi bosh qonuni tarzida e'tirof etiladi. Shuningdek, Nernst o‘sha 1906-yilda, gazlarning "tug‘ilish" effektini oldindan ilmiy taxmin qilgan edi. 1911-yilda Valter Nernst, Ferdinand fon Lindeman bilan birgalikda, qattiq jism uchun issiqlik sig‘imi formulasini fanga taklif qilgan.
Nernstning ilmiy ishlari orasidan shuningdek, eritmalar konsentratsiyalarining lokal o‘zgarishlariga bog‘liq elektr yurituvchi kuchlar nazariyasini, metallarning elektrolitik erish nazariyasi, elektrod potensiallar nazariyasi, diffuzion potensiallar nazariyasi, geterogen kimyoviy reaksiyalardagi faza ajralish chegaralaridagi diffuzion kinetika nazariyasi kabilarni rivojlantirganligi alohida e'tiborga molikdir. Umuman olganda Nernst, elektrolitlar borasidagi keng qamrovli va chuqur mazmundorlikka ega ilmiy ishlari bilan tarixda qolgan. Olib borgan ilmiy ishlarining chuqur ahamiyatini munosib e'tirof etgan holda, Valter Germann Nernstni, 1926-yilda sobiq ittifoq Fanlar Akademiyasiga, hamda, 1932-yilda London Qirollik Jamiyatining xorijiy faxriy a'zoligiga saylashgan.
Valter Germann Nernst 1941-yilning 18-noyabrida, Germaniyaning Ober-Sibelle yerida olamdan ko‘z yumgan.
| < avvаlgi | kеyingi > |
|---|
