SI ning atom va yadro fizikasiga oid hosilaviy birliklari
|
№ |
B I R L I K L A R |
|||||
|
Kattalik Nomi |
Birlik nomi |
Belgilanishi |
Ta'rifi |
|||
|
O'zb. |
Xalq. |
|||||
|
ATOM VA YADRO FIZIKASI |
||||||
|
Tinch holatdagi zarracha, atom va yadro massasi |
Kilogramm |
kg |
kg |
Umumiy massa birligiga teng |
||
|
Massasi defekti |
Kilogramm |
kg |
kg |
? |
||
|
Elementar elektr zaryad |
Kulon |
Kl |
C |
e elektronning elementar zaryadidan olingan karrali zaryad qiymati. |
||
|
Atom va yadroning magnit moment |
Amper-metr kvadrat |
A·m2 |
A·m2 |
Yuzasi 1 m2 sirtni qamraydigan yassi konturdan oqib o'tuvchi 1 A elektr tok kuchiga teng bo‘lgan atom va yadrolarning magnit moment. |
||
|
Yadroviy magneton |
Yadroviy zarrachalarning magnit momentlari yadroviy magnetonlar bilan o‘lchanadi. Bunda elektron massasi o‘rnida proton massasidan foydalaniladi (proton massasi elektron massasidan 1836 marta katta) |
|||||
|
Giromagnit nisbat |
Amper-metr kvadrat taqsim joul-soniya |
(A·m2)/(J·s) |
(A·m2)/(J·s) |
o‘zida 2 kl elektr zaryad tashuvchi massasi 1 kg bo‘lgan moddiy nuqta o‘qi atrofida aylanma harakat qilayotgan giromagnit nisbat. |
||
|
Yadroviy kvadrupol moment |
Metr kvadrat |
m2 |
m2 |
? |
||
|
Molekula tebranma spektrining kuch doimiyligi |
Nyuton taqsim metr |
N/m |
N/m |
? |
||
|
Bog‘ energiyasi |
Joul |
Joul |
Joul |
? |
||
|
10. |
Sath kengligi |
|||||
|
11. |
Zarrachalar ko‘chishi |
Metr darajasi minus ikki |
m-2 |
m-2 |
Markaziy kesim yuzasi 1m2 bo‘lgan sfera hajmidan bitta zarracha o‘tib ketadigan zarrachalarning ko‘chishi |
|
|
12. |
Zarrachalar oqimi zichligi |
Soniya darajasi minus bir-metr darajasi minus ikki |
s-1·m-2 |
s-1·m-2 |
Markaziy ko‘ndalang kesim yuzasi 1m2 bo‘lgan sfera hajmiga 1 soniya vaqt ichida bitta zarracha o‘tib ketadigan zarrachalar oqimining bir me'yordagi zichligi. |
|
|
13. |
Energiya ko‘chishi |
Joul taqsim metr kvadrat |
J/m2 |
J/m2 |
Markaziy kesim yuzasi 1m2 bo‘lgan sfera hajmidan energiyasi 1 Joul bo‘lgan zarrachalar o‘tib ketadigan energiyaning ko‘chishi. |
|
|
14. |
Nurlanish intensivligi. |
Vatt taqsim metr kvadrat |
Vt/m2 |
W/m2 |
Yuzi 1m2 sirtga perpendikulyar, quvvati 1Vt bo‘lgan nurlanish tushadigan nurlanish intensivligi |
|
|
15. |
Nuklidning faolligi (radioaktiv manbada) |
Bekkerel |
Bk |
Bq |
1 soniya vaqt ichida bir jarayon parchalanish sodir bo‘ladigan radioaktiv manbadagi nuklidning faolligi. |
|
|
16. |
Solishtirma faollik |
Bekkerel taqsim kilogramm |
Bk/kg |
Bq/kg |
1 kg radioaktiv moddaga 1 Bk faollik to‘g‘ri keladigan solishtirma faollik. |
|
|
17. |
Molyar faollik |
Bekkerel taqsim mol |
Bk/mol |
Bq/mol |
1 mol radioaktiv moddaga 1 Bk faollik to‘g‘ri keladigan molyar faollik. |
|
|
18. |
Hajmiy faollik |
Bekkerel taqsim metr kub |
Bk/m3 |
Bq/m3 |
Radioaktiv modda egallagan 1 m3 hajmga 1 Bk faollik to‘gri keladigan hajmiy faollik. |
|
|
19. |
Sirt faollik |
Bekkerel taqsim metr kvadrat |
Bk/m2 |
Bq/m2 |
Yuzasi 1 m2 sirtni egallaydigan radioaktiv moddaga 1 Bk faollik to‘g‘ri keladigan sirt faollik. |
|
|
20. |
Yarim yemirilish davri. |
Soniya |
soniya |
sec |
Atom dastlabki miqdorining yarmisi yemiriladigan vaqt. |
|
|
21. |
Yashashning o‘rtacha davomiyligi |
Atomlar soni dastlabki miqdordan e marta kamayadigan vaqt. |
||||
|
22. |
Yemirilish doimiyligi. |
Soniya darajasi minus bir |
s-1 |
sec-1 |
1 soniya vaqt ichidagi yemirilishdan so‘ng yadrolar soni 1/e ga teng qoladigan yemirilish doimiyligi. |
|
|
23. |
Gamma nurlanuvchi nuklidning solishtirma gamma doimiyligi. |
Kulon-metr kvadrat taqsim kilogramm |
(KL·m2)/(kg) |
(KL·m2)/(kg) |
? |
|
|
24. |
Gamma nurlanuvchi nuklid ekspozitsion dozasining umumiy unumi. |
Amper-metr kvadrat taqsim kilogramm |
(A·m2)/kg |
A·m2/kg |
? |
|
|
25. |
Effektiv kesim |
Metr kvadrat |
m2 |
m2 |
? |
|
|
26. |
Differentsial effektiv kesim. |
Metr kvadrat taqsim steradian |
m2/sr |
m2/sr |
? |
|
|
27. |
Spektral effektiv kesim. |
Metr kvadrat taqsim Joul |
m2/J |
m2/J |
? |
|
|
28. |
Differentsial spektral effektiv kesim. |
Metr kvadrat taqsim steradian joul |
m2/(sr·J) |
m2/(sr·J) |
? |
|
|
29. |
Chiziqli susayish koefitsienti. |
Metr· darajasi minus bir |
m-1 |
m-1 |
Uzunligi 1 me bo‘lgan yo‘lda zarrachalar pufakchalarga parallel yo‘nalgan oqim zichligi e marta susayadigan makroskopik zarrachalarning susayishi. |
|
|
30. |
Massaviy susayish koefitsienti. |
Metr kvadrat taqsim kilogramm |
m2/kg |
m2/kg |
Massaviy sirt zichligi 1 kg/m2 bo‘lgan yassi qatlamda, qatlam sirtiga perpenikulyar yo‘nalgan zarrachalar oqimining zichligi e marta kamayadigan massaviy susayish koefitsienti. |
|
|
31. |
Atom bo‘yicha susayish koefitsienti. |
Metr kvadrat |
m2 |
m2 |
? |
|
|
32. |
Massaviy yutilish koefitsienti. |
Metr kvadrat taqsim kilogramm |
m2/kg |
m2/kg |
? |
|
|
33. |
Energiya alamashinishning massaviy koefitsienti. |
? |
||||
|
34. |
o‘rtacha yugurish uzunligi. |
Metr |
m |
m |
? |
|
|
35. |
o‘rtacha massaviy harakat. |
Kilogramm taqsim metr kvadrat |
kg/ m2 |
kg/ m2 |
? |
|
|
36. |
Ionlanishning chiziqli zichligi. |
Metr darajasi minus bir |
m-1 |
m-1 |
? |
|
|
37. |
Yarim susayish qatlam qalinligi |
Metr |
m |
m |
? |
|
|
38. |
Tormoz ekvivalenti. |
|||||
|
39. |
Tormozlanishning chiziqli xususiyati. |
Joul taqsim metr |
J/ m |
J/ m |
? |
|
|
40. |
Energiyaning chiziqli almashinuvi. |
? |
||||
|
41. |
Ion hosil bo‘lishining o‘rtacha energiyasi. |
Joul |
J |
J |
? |
|
|
42. |
Atom tormozlanish xususiyati. |
Joul-metr kvadrat |
J· m2 |
J· m2 |
? |
|
|
43. |
Muhitning sekinlanish xususiyati. |
Metr darajasi minus bir |
m-1 |
m-1 |
Uzunligi 1m bo‘lgan neytronlarning jami tarqalgalish yo‘lida ularning energiyasi o‘rta hisobda e marta kamayadigan muhitning sekinlanish qobiliyati. |
|
|
44. |
Harakatchanlik |
Metr kvadrat taqsim volt-soniya |
m2/(V·sek) |
m2/(V·sek) |
? |
|
|
45. |
Neytronlar oqimi. |
Soniyadarajasi minus bir |
sek-1 |
sec-1 |
Berilgan sirtga perpendikulyar holda 1 soniya vaqt ichida bitta zarracha (neytron) tushadigan neytronlarning (zarrachalarning) tekis oqimi. |
|
|
46. |
Ionlar, neytronlar konsentratsiyasi. |
Metr darajasi minus uch |
m-3 |
m-3 |
1 m3 hajmda o‘rta hisobda bitta elementar zarracha bo‘ladigan elementar zarrachalar konsentratsiyasi. |
|
|
47. |
Neytronlarning hajmiy tezligi. |
Soniya darajasi minus bir-metr darajasi minus uch |
s-1· m-3 |
s-1· m-3 |
? |
|
|
48. |
Sekinlanish zichligi. |
1m3 hajmda 1 soniya vaqt ichida energiyaning berilgan qiymati bir neytronga o‘tadigan sekinlanish zichligi. |
||||
|
49. |
Massaviy tormozlanish xususiyati. |
Joul-metr kvadrat taqsim kilogramm |
(V·m2)/kg |
(V·m2)/kg |
? |
|
|
50. |
Neytronlar oqimining zichligi uchun diffuziya koefitsienti. |
metr |
m |
m |
1 soniya vaqt ichida oqim zichligi gradient yo‘nalishiga me·yoriy bo‘lgan 1 m2 tekislikni kesib o‘tuvchi neytronlar oqimining teskari ishorali algebraic yig‘indisi birga teng (agar oqim zichligi gradienti 1 m-3·s-1 ga teng bo‘sa) bo‘lgan oqim zichligi uchun diffuziya koefitsientiga teng. |
|
|
51. |
Neytronlar yoshi. |
Metr kvadrat |
m2 |
m2 |
Nuqtaviy manbada sodir bo‘ladigan neytronlarning sekinlanish jarayonida ko‘chish kvadratining o‘rtacha qiymati berilgan yo‘nalishda va ushbu muhitda 1m2 ga teng neytronlarning yoshi. |
|
|
52. |
Sekinlanish uzunligi. |
metr |
m |
m |
Nuqtaviy manbada yuzaga keladigan neytronlarning issiqlik oqimi o‘rtacha energiya qiymatigacha sekinlanish jarayonida ko‘chish kvadratining o‘rtacha umumiy qiymati berilgan yo‘nalishda va ushbu muhitda 1m2 ga teng neytronlarning sekinlanish uzunligi. |
|
|
53. |
Diffuziya uzunligi. |
Ko‘chish kvadratining o‘rtacha qiymati berilgan yo‘nalishda issiqlik oqimining o‘rtacha energiyasi qiymatiga erishadiga joydan yutilish joyigacha bo‘lgan 1m2 ga teng diffuziya uzunligi. |
||||
|
54. |
Migratsiya (ko‘chish ) uzunligi. |
Sekinlanish va diffuziya uzunliklarining kvadratlari yig‘indisi 1m2 ga teng bo‘lgan neytronlarning migratsiya uzunligi. |
||||
| < avvаlgi | kеyingi > |
|---|
